آثار ناشی از اعتیاد در چهار زمینه ایجاد می گردد. تأثیر اعتیاد بر بافت فیزیولوژیکی (مغز و بدن)، روانی، رفتاری و اجتماعی.
اختلال در فعالیت مغزی شامل کند شدن تفکر و واکنش را آهسته می سازد باعث ایجاد احساس شادی موقت و خیالبافی می گردد.
عطسه، آبریزش بینی، دردهای عضلانی، درد مفاصل و استخوان ها، گرفتگی صدا، اختلال در دستگاه گوارش، خشکی دهان و بوی بد دهان، پیری زودرس و چروک شدید صورت، ناراحتی غدد، احساس رخوت و شل شدن عضلات، ضعیف شدن تنفس، کاهش ضربان قلب و فشار خون می گردد. همچنین باعث کاهش اشتها، یبوست، تهوع و استفراغ می گردد. مواد مخدر باعث تغییرات ظاهری نامناسب می شود. رنگ پوست افراد معتاد به مواد مخدر کدر و لب های آن ها تیره می شود.
به دلیل سوء تغذیه ناشی از کاهش اشتها، افراد معمولاً دچار کاهش بافت عضلانی و کاهش وزن می شوند. معتادان تزریقی به بیماری‌های خطرناکی مبتلا می‌شوند. تزریق مواد مخدر موجب ایجاد بیماری‌های وخیمی مانند ایدز و هپاتیت و سایر بیماری‌ها می‌شود. این بیماری ها به شرکای جنسی و نوزادان آن ها نیز منتقل می‌شوند. عفونت بافت قلب، کزاز و عفونت های پوستی و آبسه جلدی در این افراد شایع است.
آثار روانی و عصبی- عضوی، اضطراب و بیقراری، درون‌گرایی، ضعف و فقدان اعتماد به نفس، رخوت و سستی اراده، احساس گیجی و ابهام و ترس دائمی، اندوه و هیجان زدگی، وابستگی روانی به مواد مخدر، فقدان انگیزه های فردی، رویای دائمی و خودفریبی، خودکشی. مواد مخدر باعث اختلالات روانی می‌گردد که باعث ایجاد بیماری های افسردگی، شیدایی و یا مخلوطی از آن ها می گردد. این علائم به صورت تحریک پذیری، انبساط خلق و افسردگی دیده می‌شود. افراد معتاد دچار اختلالات خواب نیز می گردند.
دروغگویی و به قیدی اخلاقی، پرگویی و وقت نشناسی، کاهش وجدان کاری، بدخلقی و کج رفتاری، ناپایداری در روابط اجتماعی و عدم احساس مسئولیت.
تأثیر منفی در روابط با دیگران، از بین رفتن منابع مالی، فروپاشی خانواده، افزایش جرم، تأثیر منفی بر اعتقادات، از بین رفتن قدرت تحلیل در اجتماع و از بین رفتن قدرت قضاوت. افراد در تمام سنین از عوارض زیان آور سوء مصرف مواد مخدر و اعتیاد به آن آسیب می بینند.
مواد مخدر و حتی داروهای مجاز، احتمال تولد جنین نارس و کم وزن را افزایش می‌دهد. تماس با مواد مخدر می‌تواند بر تکامل مغزی جنین و رفتارهای بعدی وی تأثیر بگذارد.
معمولاً سوء مصرف کنندگان مواد مخدر نافرمان هستند، عملکرد تحصیلی ضعیف دارند و احتمال ترک تحصیل آن ها بیشتر است. دختران نوجوان مصرف کننده مواد مخدر بیشتر در معرض خطر بارداری‌های ناخواسته، درگیری و خشونت و بیماری‌های عفونی قرار دارند.
سوء مصرف کنندگان مواد مخدر بزرگسال معمولاً افکارشان شفاف نیست، حافظه ضعیفی دارند و تمرکزشان کم است. اغلب رفتار اجتماعی ضعیفی دارند و عملکرد شغلی و ارتباطات فردی آن ها دستخوش مشکل می‌شود.
داشتن والدین مبتلا به سوء مصرف مواد مخدر اغلب به معنی وجود یک خانه آشفته پر اضطراب، همراه کودک آزاری و غفلت می باشد. چنین شرایطی به سلامت کلی و تکامل کودکان صدمه می زند و ممکن است زمینه برای سوء مصرف مواد مخدر را در آن ها فراهم سازد.
