عملکرد والدین نقش اساسی را در پیشگیری از نابسامان شدن خانواده ایفا می کند. بخشی از یافته های پژوهش در اهمیت عملکرد و ساخت خانواده را در فرزندانشان نشان داده است.
داشتن رابطه گرم، همراه پذیرش با والدین، داشتن الگوی مؤثر و پس از آن عامل کنترل به ترتیب به عنوان عوامل مهم در پیشگیری از رفتار های مخاطره آمیز در دختران شناخته شده است. چنان که نتایج نشان داده بیشترین درگیری در رفتار های مخاطره آمیز با ویژگی روابط سرد و طرد کننده بین والدین و فرزندان، کنترل از طریق مجبور سازی، اعتیاد و یا غیبت پدر و پس از آن با اعتیاد والدین و روابط سرد با والدین دیده شد و روابط گرم به همراه الگوی مؤثر پدر به عنوان عامل محافظتی در مقابل روابط سرد با مادر و اعتیاد مادر ایفای نقش کرده است. لازم به ذکر است که در خانواده دختران دارای رفتار مخاطره ای شدید و خفیف، کنترل بیش از آزادی بود ولی با این وجود دختران گروه رفتارهای مخاطره آمیز شدید، فرصت انجام رفتارهای مخاطره آمیز را به طور مخفیانه داشته اند. بنابراین، به نظر می رسد رابطه گرم و همراه با پذیرش (حتی با یک والد) در خانواده به عنوان عامل محافظتی در مقابل انجام رفتار های مخاطره ای مهم بوده است.
یافته ها در ارتباط با عوامل پیشگیری کننده در پسران نشان داد که عامل کنترل و نظارت مؤثر بر رفتار نوجوان همراه با روش های متقاعد سازی، عامل مهمی در پیشگیری از رفتارهای مخاطره آمیز در نوجوانان پسر است. به طوری که نمونه های با درگیری کمتر بر رفتار های مخاطره آمیز وجود کنترل به همراه شیوه ی متقاعد سازی را گزارش دادند و برعکس وجود آزادی بیشتر از حد و شیوه کنترل مجبور سازی به عنوان عوامل خطرآفرین ذکر شده است. بخش دیگر نتایج نشان داد که آزادی و عدم کنترل و روابط نامناسب با والدین و افراد خانواده، احتمالاً به عنوان عامل خطرساز ایفای نقش کرده و عملکرد مثبت خانواده و روابط گرم والدین و افراد خانواده به عنوان عامل محافظتی عمل کرده است.
نوجوانان درگیر با رفتار های پرخطر، صمیمیت کم تری را با والدین شان دارند و رفتار های مسئولانه خانوادگی را کمتر گزارش می دهند. از طرفی ساخت خانواده دختران با رفتارهای مخاطره آمیز ناکارآمد است. به طوری که این خانواده ها در سازه های نقش خانوادگی، حل مشکل و ابراز عواطف، عملکرد پایین تری از هنجار جامعه دارند. بین همدلی مادران و دختران نوجوان و اختلالات رفتاری آنان رابطه نزدیکی وجود دارد.
راز اهمیت خانواده را باید در نقش وراثتی و محیطی آن جست و جو کرد. خانواده مرکز سرایت وراثت از نسل های پیشین به نسل جدید است (از طریق نطفه به وسیله پدر و مادر). صفات مربوط به نوعیت، جنبه های فیزیولوژیک، پاره ای از صفات مرضی و روانی از طریق یاد شده به طفل سرایت می کند. در جنبه محیطی بسیاری از صفات و خصایص دوران رحمی برای طفل سرنوشت ساز است. در دنیای پس از تولد نیز محیط دامان پدر و مادر، وضع تغذیه کودک در دوران شیرخوارگی و پس از آن، جو فرهنگی و فکری والدین، شرایط اقتصادی و سیاسی خانواده، نوع روابط والدین با یکدیگر و با کودک، میزان روابط، درجه درک، فهم و رفتار منطقی والدین، همه و همه بر کودک مؤثرند. هر چند پدر و مادر فرزندان خود را در بازه های زمانی معین برای پیشگیری از امراض، نزد پزشک می برند ولی در این میان نقش مادر بسیار مهم تر است.
مادر به عنوان مدیر خانه برای ارتقای سلامت فرزندان و پیشگیری از اعتیاد کودکان نکاتی را باید در برنامه مدیریتی و آموزشی خود، خصوصاً شرکت در کلاس های آموزش خانواده قرار دهد. تبعیض بین فرزندان از نکات مهمی است که باید مورد توجه والدین و خانواده ها قرار گیرد. اصولاً پرخاش کردن به فرزندان و نیز برقرار نکردن رابطه دوستانه و صمیمانه با همه فرزندان منشأ بسیاری از لغزش های نوجوانان و جوانان و از عوامل سرخوردگی آنان است که می تواند زمینه را برای گرایش به ناهنجاری های اجتماعی و اعتیاد به مواد مخدر فراهم سازد.
