کنترل خشم در مرحله پیش از خشم امکانپذیر است، بنابراین راهبردهای کنترل خشم را باید در این مرحله به کار گرفت. راهبردهای کنترل خشم دو دسته هستند: راهبردهایی برای کنترل برانگیختگی بدنی در ترک اعتیاد و فنون شناختی برای پاسخ به افکار منفی در درمان اعتیاد.
اغلب آن قدر سریع خشمگین میشویم که متوجه مراحل آن نیستیم، اما روند خشمگین شدن شامل سه مرحله است: پیش از خشم، خشم و پس از خشم.
در این مرحله رویدادی اتفاق می افتد (مثلاً انتقاد مادر) و این رویداد سبب میشود که فرد آن را به نحوی خاص تفسیر کند، مانند: «فقط بلده از من انتقاد کنه، اصلاً اهمیتی برام قائل نیست و غیره». این افکار باعث میشود فرد در بیماری اعتیاد ناراحت و برانگیخته شود.
برانگیختگی بدنی با علائم و نشانه هایی مانند احساس گرما، افزایش ضربان قلب، سرخ شدن و تنفس سطحی و سریع همراه است. این حالت ها باعث میشود فرد ناآرام شود که به نوبه خود افکار منفی بیشتری به ذهن فرد می آورد، زیرا افراد در حالت برانگیختگی بدنی گرایش بیشتری به منفی اندیشیدن دارند.
افکار منفی باعث میشود برانگیختگی تشدید شود و تشدید برانگیختگی، برانگیزاننده افکار منفی بیشتری است. به این ترتیب فرد در دور باطلی قرار میگیرد که به خشم و پرخاشگری منتهی میشود.
یکی از ویژگیهای محوری افرادی که در مرحله پیش از خشم هستند، برانگیختگی بدنی است. علائم و نشانههای برانگیختگی بدنی اگر کنترل نشود، موجب خشمگین شدن فرد میشود.
تنفس دیافراگمی تنفس از راه شکم است. در این خصوص باید با چهار شماره نفس را از بینی بگیرید، با سه شماره مکث کنید و با پنج یا شش شماره آن را از دهان نیمه باز بیرون دهید. با این تمرین ها از شدت خشم شما کاسته میشود، اما اگر افکار منفی وجود داشته باشد که دارد، نشانه های برانگیختگی دوباره به وجود میآید، زیرا افکار منفی بر انگیزاننده و تشدیدکننده نشانههای برانگیختگی بدنی است. بنابراین لازم است این افکار شناسایی و اصلاح شود.
برای اصلاح افکار خودآیند دو راه وجود دارد: (1) پاسخ منطقی و افکار منفی. (2) به چالش کشیدن اعتبار افکار منفی.
در پاسخ منطقی، به افکار منفی پاسخهای منطقی می دهید. برای مثال: او همیشه دیر میاد (فکر منفی).
نه این طور نیست خیلی وقتها به موقع آمده است (پاسخ منطقی).
از قصد نیامده (فکر منفی). نه ممکنه اتفاقی برایش افتاده باشه (پاسخ منطقی).
انتظار میرود که به دنبال کاهش علائم برانگیختگی و اصلاح افکار منفی، خشم و عصبانیت شما کاهش یابد اما در مواردی ممکن است شما این فنون را به کار نگیرید یا زمانی آن ها را به کار بگیرید که وارد مرحله خشم شدهاید یا این که فنون پیشنهادی را به شیوهای مناسب به کار نگیرید، در هر حال باید بدانید که وقتی خشمگین هستند، کنترل خشم کار آسانی نیست، به ویژه زمانی که خشم بسیار شدید و کنترل ناپذیر است.
در این زمان فنون شناختی بهکار نمیآید، و شما آن قدر برانگیخته و ناآرام هستید که نمی توانید فنون آرمیدگی را به کار بگیرید. بهترین اقدام در این وضعیت این است که:
در این مرحله خشم تخلیه شده و فرد توانسته است به صورت کلامی یا غیرکلامی خشم خود را بیرون بریزد. توهین، فریاد زدن، کتک کاری و غیره از این موارد محسوب میشود. این مرحله بسیار مهم است، زیرا افراد احساسات پیچیده ای مانند ترس از تلافی کردن، شرم و خجالت، گناه، پشیمانی و رهایی و آرامش را تجربه میکنند. عدهای از خودشان آزرده می شوند، زیرا متوجه میشوند که برخلاف ارزشها و معیارهای اخلاقی خود رفتار کردهاند.
احساس شرم و گناه چیزی را تغییر نمی دهد و باعث می شود دفعات بعد درست رفتار کنید. بهترین کار این است که از اشتباهتان درس بگیرید و بیاموزید که چگونه خشم خود را کنترل یا به شیوه ای سالم ابراز کنید.
مرکز ترک اعتیاد دی با مدیریت دکتر بختیاری آماده ارائه خدمات ترک اعتیاد تحت نظر بهترین روانپزشک اعتیاد و کادر پزشکی مجرب و باتجربه به همراه امکانات رفاهی و خدمات شبانهروزی می باشد.