کتامین یک داروی بیهوشی تجزیه ای است که ابتدا از فن سیکلیدین تهیه شد. این دارو در طب انسان و دامپزشکی کاربرد دارد. کتامین مورد سوء مصرف واقع می شود و تهیه آن معمولاً از طریق سرقت دارویی انجام می شود.
کتامین از طریق تأثیر بر گیرنده NMDA اعمال اثر می کند که طی آن درک بیمار از بدن خود و واقعیت موجود تغییر می کند و بیمار اهمیت چندانی برای محیط قائل نیست.
کتامین سبب تحریک قلب و عروق می شود اما اثر تضعیفی بر روی تنفس ندارد. در معاینه جسمی ممکن است فشار خون بالا و تا کی کاردی، افزایش بزاق و نیستاگموس دو جهته و یا چرخشی مشهود باشد.
این دارو به شکل پودر یا محلول به صورت داخل بینی، خوراکی، استنشاقی و به ندرت داخل وریدی به کار می رود(تزریق وریدی معمولاً در مصارف پزشکی استفاده می شود).
وقتی این دارو از راه وریدی مصرف می شود ظرف چند ثانیه اثراتش ظاهر می شود. گزارش شده اثرات ضد درد کتامین 40 دقیقه و اثرات تجزیه ای آن ساعتها طول می کشد. وضعیت قلب و عروق بیمار باید کنترل شود و مراقبت حمایتی انجام گیرد. مدت اثر کتامین کوتاهتر از فن سیکلیدین است.
غلظت کتامین حدود 20 دقیقه پس از تزریق عضلانی به اوج خود می رسد. به دنبال تجویز داخل بینی، مدت اثر حدود یک ساعت است. کتامین، نورکتامین و دهیدرونورکتامین در ادرار یافت می شوند و نیمه عمر آنها به ترتیب 3، 4 و 7 ساعت است. میزان نورکتامین و کتامین در ادرار افراد مختلف تفاوت های چشمگیری را نشان می دهد و پس از مسمومیت، دامنه 10 تا 7000 نانوگرم در میلی لیتر را شامل می شود. تاکنون در مورد رابطه بین سطح سرمی کتامین و علایم بالینی مطالعه مدونی انجام نشده است.
عوارض جانبی کوتاه مدت کتامین شامل توهم، احساس سردرگمی و گیجی، افزایش ضربان قلب و فشار خون، احساس غیرواقعی بودن محیط اطراف، خطاهای دیداری و شنیداری، اختلال در حافظه و ... است
از عوارض بلند مدت مصرف کتامین می توان به بیماری های کلیه و مثانه، تخریب دندان ها و مخاط بینی اشاره کرد.
در برخی موارد از کتامین برای درمان افسردگی استفاده می شود ولی تجویز این دارو می بایست حتماً توسط پزشک متخصص انجام شود و دوز مصرف نیز مشخص شود و بیمار قبل از مصرف می بایست اطلاعات کافی در مورد این دارو داشته باشد.
کتامین جدیداً برای درمان افسردگی تجویز می شود و هنوز از آثار و نتایج آن بر روی بیماران اطلاعات زیادی در دست نیست. قبل از تجویز این دارو برای درمان افسردگی می بایست پزشک وضعیت قلبی عروقی بیمار را بررسی کند و در صورت وجود بیماری های قلبی عروقی از تجویز کتامین اجتناب کند.
با توجه به محدودیت دسترسی به این دارو، مصرف کتامین در بین افراد معمولی جامعه شایع نیست. با توجه به قیمت بالای کتامین، این دارو بیشتر در بین نوجوانان و جوانان پولدار مصرف می شود.
وابستگی و اعتیاد به کتامین معمولاً پس از 5-6 بار مصرف شکل می گیرد و وابستگی آن بیشتر جنبه ی روانی دارد تا فیزیکی. این دارو بیشتر در پارتی های شبانه و مهمانی ها مورد استفاده قرار می گیرد و خانواده ها و جوانان می بایست در مورد عوارض آن آگاه باشند.
با توجه به اینکه این دارو از طریق تنفس نیز اثر می کند، استشمام این دارو باعث ایجاد کرختی و فراموشی می شود. بنا بر گزارشات در برخی مهمانی ها دستمال را آغشته به کتامین می کنند و به افراد می دهند. فرد مصرف کننده به حالتی شبیه به افراد پس از عمل جراحی فرو می رود و دچار سستی می شود و در مقابل هیچ رفتاری واکنش نشان نمی دهد. به همین دلیل افراد باید از عواقب مصرف این دارو مطلع باشند.
کتامین اغلب همراه با سایر داروهای مورد سوء مصرف و بخصوص کوکائین مصرف می شود. کتامین تداخلی با متابولیسم کوکائین ندارد و ممکن است متابولیسم آن را تقویت کند.
