استامینوفن و مواد مخدر عوامل اصلی مسمومیت دارویی

سرپرست اداره تجویز و مصرف فرآورده‌های سلامت سازمان غذا و دارو گفت: به دلیل دسترسی آسان و مصرف بیش از حد، استامینوفن به یکی از مهم‌ترین عوامل مسمومیت دارویی تبدیل شده است.

دکتر راضیه کشاورز ملکی، سرپرست اداره تجویز و مصرف فرآورده‌های سلامت سازمان غذا و دارو، درباره افزایش مسمومیت‌های دارویی در ایران هشدار داد. او تاکید کرد که مردم باید در مصرف داروها، به ویژه استامینوفن، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) و مواد مخدر، بیشتر دقت کنند، زیرا مصرف نادرست یا بیش از حد این داروها می‌تواند به مشکلات جدی مانند نارسایی کبد، آسیب به کلیه‌ها و در موارد شدید حتی منجر به مرگ شود.

استامینوفن یکی از رایج‌ترین داروهای مسمومیت‌زا در ایران است. مسمومیت با این دارو زمانی رخ می‌دهد که بیش از حد مصرف شود. علائم و نشانه‌های مصرف بیش از حد و مسمومیت با استامینوفن عبارتنداز:

  • حالت تهوع و استفراغ
  • کاهش اشتها
  • تعریق
  • خستگی مفرط
  • درد در قسمت بالای سمت راست شکم
  • زردی پوست یا چشم‌ها
  • خونریزی یا کبودی غیر معمول

این علائم ممکن است در ابتدا خفیف باشند، اما اگر درمان نشوند، می‌توانند به مشکلات جدی‌تری مانند نارسایی حاد کبدی منجر شود که در موارد شدید ممکن  است نیاز به پیوند کبد باشد. به دلیل دسترسی آسان و استفاده بیش از حد، استامینوفن یکی از اصلی‌ترین عوامل مسمومیت است.

مسمومیت با استامینوفن

دکتر ملکی، همچنین هشدار داد که مسمومیت‌های ناشی از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی نیز باید جدی گرفته شوند. این دارو، با مهار آنزیم‌های سیکلواکسیژناز که در تولید پروستاگلاندین‌ها نقش دارند عمل می‌کنند. پروستاگلاندین‌ها موادی هستند که باعث درد، التهاب و تب می‌شوند. رایج‌ترین این داروها شامل ایبوپروفن، ناپروکسن، دیکلوفناک و آسپرین هستند.

در صورت استفاده بیش از حد داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی که به منظور درمان دردهای عضلانی و سردردها مورد استفاده قرار می‌گیرند، امکان خونریزی و زخم معده وجود دارد، ممکن است مصرف طولانی‌ مدت این داروها به نارسایی کلیه نیز منجر بشود. نشانه‌های مسمومیت با داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی عبارتنداز:

  • تهوع و استفراغ
  • درد شدید معده و شکم
  • اسهال
  • خونریزی روده
  • تنگی نفس
  • پوست سرد و عرق کرده
  • رنگ پریدگی صورت
  • کبودی لب‌ها یا نوک انگشتان
  • سرگیجه و از دست دادن تعادل
  • تشنج
سوءمصرف داروهای ضدالتهاب

وی همچنین هشدار داد که مصرف داروهای خواب‌آور و آرام‌بخش مانند دیازپام و آلپرازولام می‌تواند خطرناک باشد. او توضیح داد که مصرف بیش از حد این داروها ممکن است منجر به افسردگی تنفسی و حتی مرگ بشود. نشانه‌های مصرف بیش از حد داروهای خواب‌آور و آرام‌بخش عبارتنداز:

  • مشکلات بینایی یا تاری دید
  • درد در قفسه سینه
  • دشواری در تنفس یا بلع
  • احساس بسته شدن گلو
  • گرفتگی صدا
  • خارش
  • حالت تهوع
  • تپش قلب سریع
  • فراموشی یا از دست دادن حافظه
  • علائم افسردگی یا افکار خودکشی
مسمومیت با آرام‌بخش‌ها

او افزود، مصرف بیش از حد مواد مخدری مانند ترامادول و متادون نیز می‌تواند باعث کاهش شدید تنفس و ایست تنفسی شوند. علائم مصرف بیش از حد ترامادول و متادون عبارتنداز:

  • مشکلات تنفسی یا تنگی نفس
  • خواب‌آلودگی شدید یا عدم واکنش
  • کاهش ضربان قلب
  • تشنج
  • افت شدید فشار خون
  • گیجی و سردرگمی
  • از دست دادن هوشیاری

دکتر ملکی توصیه داشتند که در صورت بروز مسمومیت دارویی، اولین اقدام باید تماس فوری با اورژانس (۱۱۵) باشد. او تاکید کرد که از خوددرمانی یا وادار کردن بیمار به استفراغ باید جداً خودداری کرد، زیرا ممکن است این اقدامات وضعیت بیمار را بدتر کنند.