تنباکو حاوی مواد شیمیایی اســت کــه هنگام سوختن بیش از هفت هزار ماده شیمیایی مختلـف تولیـد می‌کند کـه حداقـل هفتاد نوع از آن‌ها سرطان‌زا هسـتند و بســیاری از آن‌ها سـمی بــوده و بــه بافت هـای بــدن آســیب می‌رساند.
نیکوتین: مـاده مؤثـره موجـود در بـرگ توتون اسـت کـه باعث ایجاد وابستگی می‌شود. در دود ناشی از سوختن توتون در سیگار و انواع مواد دخانی وجـود دارد. نیکوتین ماده‌ای بسیار سمی و سرطان‌زا اسـت.
قطــران (تــار): خطرناک‌ترین ماده شیمیایی موجود در دود سیگار و انــواع مـواد دخانـی قطـران اسـت. در واقع قطران شناخته شده ترین ماده سرطان‌زای موجود در جهـان اسـت و عامـل اصلـی ایجـاد سـرطان ریـه و بسـیاری از بیماری‌های ریوی در سیگاری‌ها همیـن قطران اسـت. قطران موجب فلج مژک‌های تنفسی در راه‌های هوایی می‌شود و به این‌ترتیب مانع پاکسازی ریه از سموم و ناخالصی‌ها و آلودگی‌های موجود در دود انـواع دخانیات و هوای استنشاقی می‌گردد. قطـران بـا تأثیـر مسـتقیم خـود بـه کیسه‌های هوایـی، موجب تخریب ایــن کیسه‌ها و کاهش کارایی سیستم تنفسی می‌شود.
آرسنیک: نوعی گاز اسـت کـه از طریـق ریه‌ها، کبـد، کلیه‌ها و طحال جـذب بـدن شـده و پـس از دو هفتـه در پوست و مو و استخوان جایگزین می‌شود. ایـن گاز حتـی از طریـق جفت مادر وارد خون جنیـن شـده و سـبب تولـد نـوزاد کم‌وزن و کم‌حافظه و گاهـی نیـز سقط جنین می‌شود. همچنین در بروز سرطان لـب نیـز دخالت دارد.
منواکسید کربن: وجــود ایــن گاز سمی باعث اختلال در انتقال و مصرف اکسیژن می‌شود. دود سیگار حاوی دو تا شش درصد مونوکسید کربن اســت، در نتیجه سطح کربوکسی هموگلوبین در خون ایـن افـراد دو تا پانزده درصـد اسـت (در افراد غیر سیگاری یک درصد)، کـه موجـب کاهـش اکسیژن رسانی بـه بافـت هـا و اعضاء شـده و منجـر بـه کبـودی لب‌ها و ناخن‌ها و افزایـش خطـر لختـه شـدن خــون و بــه دنبال آن بــروز سکته قلبی و مغزی می‌شود.
اسید سیانیدریک (جوهـر بـادام تلـخ): کـه بـه نام هـای سیانور هیدروژن و جوهـر بـادام تلـخ نیـز شهرت دارد.
مواد رادیو اکتیو (پرتوزا): در توتون سیگار و قلیان تشعشعات پرتوزایی رادیوم و پلوتونیوم وجــود دارد کــه سرطان‌زا هسـتند.
آمونیاک: یکی از عوامل مهم در ایجاد تحریکات بافت ها (به ویژه ریه‌ها) در جریان سیگار کشیدن و مصـرف انـواع مـواد دخانـی اسـت.
کربورهای هیدروژن: معمـولاً خاصیت سرطان‌زایی دود سیگار و انواع مواد دخانی، ناشی از همیـن کربورهای هیدروژن اسـت و استعداد ابتلا بـه سرطان را در تمام بافت های بـدن به ویژه مجاری تنفسی افزایـش می‌دهد.
تنباکوهای غیر تدخینی: تنباکوهــای غیر تدخینی نظیــر نــاس، پانپــراک کــه عمدتاً در انــواع جویدنی و مکیدنی مصرف می‌شوند، نیز حاوی مقادیر زیادی نیکوتین هستند که ماده‌ای بسیار اعتیادآور می‌باشد. مصرف این مواد می تواند بـه دلیـل ایجـاد وابستگی بـه نیکوتین موجب شـروع مصـرف سایر دخانیات و مواد مخدر ازجمله سیگار و قلیان گـردد.
علاوه بــر ایــن، تنباکوهای غیر تدخینی نیز دارای مواد شیمیایی سرطان‌زا هستند. مضرترین مواد شیمیایی، نیتروزآمین هـای خـاص تنباکـو هسـتند کـه در فرآیند رشــد، خشک‌کردن، تخمیر و فرآوری توتون شکل می‌گیرند. مقــدار ایـن مواد شیمیایی نسـبت بـه نـوع محصـول متفاوت است. سطوح بالاتر ایـن مواد شیمیایی، خطر ابتلا به سرطان را بیشتر می‌کند.
