مورفین یکی از اولین داروهای اپیوئیدی است که با هدف کاهش دردهای شدید و مزمن مورد استفاده قرار گرفت و اثربخشی بالای آن در کنترل درد به اثبات رسیده است. با این حال، به‌دلیل خواص اعتیادآور و پتانسیل بالای سوءمصرف، مصرف این دارو نیازمند مراقبت و نظارت پزشکی دقیق است.
اگرچه در سال‌های اخیر مصرف سایر مواد افیونی نظیر اکسی‌کدون و هیدرومورفون افزایش یافته، اما مورفین همچنان یکی از گزینه‌های رایج و مؤثر در درمان دردهای مزمن و حاد محسوب می‌شود. مورفین عمدتاً در موارد خاصی برای کاهش مستقیم درد تجویز می‌شود و به ندرت برای تولید دیگر داروهای مسکن مانند کدئین استفاده می‌شود.
مورفین به اشکال مختلفی از جمله تزریقی، کپسول‌ها و قرص‌های طولانی‌رهش و فوری‌رهش موجود است، مانند سولفات مورفین ۱۵ میلی‌گرمی. معمولاً اعتیاد به مورفین در مواردی رخ می‌دهد که فرد این دارو را به صورت تزریقی مصرف کند، چرا که این روش باعث جذب سریع دارو به خون و ایجاد اثرات فوری می‌شود.
تأکید بر مصرف مورفین تنها طبق تجویز پزشک، موضوعی بسیار حیاتی است؛ چرا که رعایت دوز تجویزی و روش صحیح مصرف می‌تواند از بروز مسمومیت دارویی و مصرف بیش از حد جلوگیری کند.
میزان مورفین موجود در بدن معمولاً با واحد میکروگرم در دسی‌لیتر (µg/dL) سنجیده می‌شود. در مصرف نرمال و تجویزی، سطح مورفین در خون باید در محدوده‌ای بین ۱ تا ۷ میکروگرم در دسی‌لیتر قرار داشته باشد.
پزشکان در هنگام تجویز مورفین، چه به صورت مایع و چه قرص، توصیه می‌کنند که بیماران برنامه‌ی مشخص و دقیقی برای مصرف دارو داشته باشند تا از افزایش غیرمجاز غلظت دارو در بدن جلوگیری شود.
در صورتی که سطح مورفین به بازه‌ای میان ۱۰ تا ۱۰۰ میکروگرم در دسی‌لیتر برسد، احتمال بروز واکنش‌های سمی و علائم ناشی از مصرف بیش از حد افزایش می‌یابد. افرادی که از دوز تجویزی تبعیت نمی‌کنند یا به مصرف غیرقانونی مورفین روی می‌آورند، بیشتر در معرض خطر رسیدن به این سطوح خطرناک قرار دارند.
غلظت‌هایی بالاتر از ۴۰۰ میکروگرم در دسی‌لیتر ممکن است منجر به اوردوز مرگبار شود؛ سطحی که چندین برابر بیشتر از دوز درمانی و ایمن مورفین است.
لازم به ذکر است که این ارقام می‌توانند بسته به عوامل فردی مانند سابقه مصرف مواد مخدر، وجود اختلالات زمینه‌ای و یا ترکیب مورفین با سایر مواد مخدر یا الکل، متغیر باشند. افرادی که مورفین را به‌صورت همزمان با سایر مواد مصرف می‌کنند، با احتمال بیشتری دچار اوردوز می‌شوند.
ترکیب مورفین با سایر مواد می‌تواند باعث افزایش سمیت و خطرات جدی برای سلامتی شود. به‌ویژه، مصرف همزمان الکل یا سایر داروهای مضعف سیستم عصبی مرکزی با مورفین، می‌تواند خطرناک باشد؛ چرا که حتی مقادیر پایین‌تر دارو نیز ممکن است منجر به مسمومیت شود.
در صورتی که به طور همزمان از داروهای تجویزی یا سایر مواد استفاده می‌کنید، ضروری است پیش از مصرف مورفین با پزشک خود مشورت نمایید تا از ایمنی آن اطمینان حاصل کنید.
مورفین به‌عنوان یک اوپیوئید طبیعی، با اتصال به گیرنده‌های خاص در سیستم عصبی مرکزی، به کاهش احساس درد کمک می‌کند. با این حال، زمانی که مقدار آن در بدن از حد مجاز فراتر رود، می‌تواند عملکرد حیاتی اندام‌ها را مختل کرده و منجر به شرایط تهدیدکننده زندگی شود. از جمله علائم رایج مصرف بیش از حد مورفین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بروز هر یک از این علائم می‌تواند نشان‌دهنده مسمومیت با مورفین باشد و نیازمند اقدام فوری پزشکی است. در صورت مشاهده این نشانه‌ها، بلافاصله با مراکز اورژانس تماس بگیرید یا فرد را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی منتقل کنید.
مورفین در ایالات متحده به عنوان یک ماده کنترل‌شده در رده دارویی جدول II طبقه‌بندی شده است؛ این موضوع به‌دلیل اثربخشی بالای آن در تسکین درد و همچنین پتانسیل بالای وابستگی و اعتیادآوری این دارو است.
مصرف بیش از حد مورفین، یکی از جنبه‌های مهم بحران مواد افیونی در ایالات متحده به شمار می‌رود. در اواخر دهه ۲۰۱۰، موارد مرگ‌ومیر ناشی از اوردوز مواد افیونی به بالاترین سطح خود رسید. با وجود تلاش‌های انجام شده، سوءمصرف اپیوئیدها همچنان به‌عنوان یک معضل بهداشتی جدی در جوامع مختلف مطرح است.
استفاده مکرر و دوزهای بالای مورفین می‌تواند به وابستگی فیزیکی منجر شود، به‌طوری‌که با قطع ناگهانی مصرف، بدن واکنش نشان داده و علائم ترک ظاهر می‌شود. این علائم می‌توانند شامل اضطراب، درد عضلانی، تعریق، بی‌خوابی و تحریک‌پذیری باشند.
خوشبختانه منابع درمانی متعددی برای مدیریت و درمان سوءمصرف مورفین در دسترس است. بخشی از این درمان‌ها به منظور مداخله فوری پس از اوردوز طراحی شده‌اند، در حالی که راهکارهای دیگر، به‌صورت بلندمدت بر پیشگیری، کاهش وابستگی و درمان اختلالات مصرف مواد تمرکز دارند.
وابستگی به مورفین می‌تواند پیامدهای جدی جسمی و روانی به‌همراه داشته باشد و فرد را در معرض خطر اوردوز و عوارض جبران‌ناپذیر قرار دهد. با این حال، فرایند ترک مورفین نیز ممکن است به‌دلیل بروز علائم شدید ترک، چالش‌برانگیز و دشوار باشد.
امروزه داروهایی وجود دارند که می‌توانند در کاهش این علائم و تسهیل روند ترک مورفین مؤثر باشند. این داروها با تأثیرگذاری بر همان گیرنده‌های عصبی که مورفین بر آن‌ها اثر می‌گذارد، به کاهش شدت علائم ترک کمک کرده و به فرد اجازه می‌دهند فرایند درمان را با درد و ناراحتی کمتر طی کند.علاوه بر درمان دارویی، در بسیاری از موارد بهره‌گیری از روش‌های درمانی مکمل نیز ضروری است. از جمله:
برای انتخاب بهترین گزینه درمانی متناسب با شرایط فرد، مشاوره با یک متخصص ترک اعتیاد یا پزشک مراقبت‌های اولیه بسیار اهمیت دارد. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان با اعتیاد به مورفین دست‌و‌پنجه نرم می‌کنید، کلینیک روانپزشکی و ترک اعتیاد دی با بیش از دو دهه سابقه درخشان در زمینه ترک انواع مواد مخدر، به صورت بیست و چهار ساعته پذیرای بیماران گرامی می‌باشد و در مسیر بهبودی درکنار شماست.
