اعتیاد یکی از مشکلات پیش روی جامعه ما و مخصوصاً قشر جوان و نوجوان است. جامعه ایران جامعه جوانی است، پس بایستی برای حل این معضل تلاش فراوانی انجام داد. عوامل زیادی در گرایش به اعتیاد نقش دارند. عملکرد خانواده در اعتیاد نوجوانان به انواع مواد مخدر نقش بسیار مهمی دارد. مطالعات انجام شده بیانگر آن است که خانواده یکی از مهم ترین نقش ها در اعتیاد نوجوانان به انواع مواد مخدر را یدک می کشد. با توجه به این که قسمت عمده شخصیت فرد در خانواده شکل می گیرد و اساس سازگاری فرد در جامعه، در خانواده ریخته می شود، هنگامی که خانواده نتواند عملکرد مطلوبی داشته باشد، این وظیفه خواه ناخواه بر عهده دیگر افراد یا گروه ها مانند گروه همسالان واگذار می شود. وضعیت نابسامان در خانواده های گسسته و بیمارگون یکی از مهم ترین عوامل ایجاد و گسترش اعتیاد به مواد مخدر در نوجوانان است.
اعتیاد یا وابستگی به مواد مخدر یکی از معضلات جامعه بزرگ جهانی و کشور ما محسوب می شود که در کمین بسیاری از افراد جامعه نشسته است و به صورت تمایلات تکانشی و غیر قابل کنترل برای به دست آوردن و سوء مصرف دارو تعریف شده است که فرد با وجود پیامدهای اجتماعی و بهداشتی عمیقاً منفی ناشی از آن، به مصرف خود ادامه می دهد. وابستگی به مواد مخدر از طرفی باعث تسکین و آرامش موقت و گاهی تحریک و نشاط آوری برای فرد می گردد و از طرف دیگر بعد از اتمام این اثرات سبب جستجوی فرد برای یافتن مجدد ماده مخدر و وابستگی مداوم به آن می شود، در این حالت فرد هم از لحاظ جسمی و هم از لحاظ روانی به ماده مخدر وابستگی پیدا می کند و مجبور است به تدریج مقدار ماده مصرفی را افزایش دهد و در این حین ممکن است به رفتار های خطرزا دست بزند و کمتر متوجه پیامدهای رفتار خود باشد.
اعتیاد به مواد مخدر را می توان یک مسمومیت مزمن دانست که هم برای خود شخص و هم برای خانواده و جامعه اش مضر است. اعتیاد به مواد مخدر از عوامل اصلی گسترش بیماری هایی چون ایدز و هپاتیت و نیز بدکاری و تغییرات در سیستم های نورونی تنظیم کننده حساسیت نسبت به پاداش و لذت می باشد. اعتیاد و سوء مصرف مواد مخدر به مثابه یک مسأله اجتماعی، پدیده ای است که همراه با آن توانایی جامعه در سازمان یابی و حفظ نظم موجود از بین می رود و باعث دگرگونی های ساختاری در نظام اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در یک جامعه می شود.
پدیده اعتیاد به مواد مخدر پیامدهای ناخوشایند بسیاری در پی دارد که می توان به چالش از هم پاشیدگی خانواده ها و طلاق، فرزندان بی سرپرست و آینده آنان، درگیر شدن نسل جوان در این مشکل و به هدر رفتن منابع مالی و اقتصادی کشور، پر شدن زندان ها و افزایش سایر انحرافات، اشاره نمود و بنا به میزان بالای آسیب رسانی اعتیاد پرداختن به موضوع مورد بحث اجتناب ناپذیر می باشد برنامه های پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر باید در سنین جوانی و دبیرستان به مرحله اجرا در آیند.
غافل ماندن از نوجوانان و جوانان و مسائل آن ها خسارت های جبران ناپذیری برای جامعه دارد و به عکس شناخت ویژگی های آنان می تواند در نحوه برخورد با آن ها، به والدین، مربیان و مسئولان دست اندرکار تعلیم و تربیت کمک شایانی نماید. این شناخت نه تنها باعث درک عمیق تر نوجوانان می گردد بلکه زمینه هایی را فراهم می آورد تا در طرح و برنامه ریزی و به کار بردن امکانات آموزشی و تربیتی، به ویژگی ها و تفاوت های فردی آنان توجه گردد و در نهایت رفتار به هنجار از نابهنجار تشخیص داده شود و انتظاراتی مطابق سن، ویژگی ها و موقعیت آنان در نظر گرفته شود.
