محله های جرم خیز مواد مخدر به محله هایی اطلاق می شود که در آن ها ارتکاب جرائمی از قبیل توزیع مواد اعتیادآور و گاهی تولید این مواد به سهولت صورت می گیرد. متأسفانه بسیاری از محله های زندگی محرومین و فقرا، چنین وضعیتی دارند. گاهی در این محله ها باندها یا شبکه های توزیع مواد مخدر شکل می گیرد که زمینه مساعدی را برای گرایش نوجوانان و جوانان آن منطقه به مواد مخدر فراهم می کند. تحلیل فضایی جرائم شهری به شناسایی الگوهای رفتار مجرمانه، کشف کانون های جرمخیز و در نهایت به تغییر این شرایط و خلق فضاهای مقاوم در برابر جرم و رفع ناهنجاری های شهری کمک می کند. در واقع توجه به مکان، به عنوان عامل بی واسطه در وقوع جرم، در مقایسه با عوامل فردی یا ساختاری این امکان را محقق می سازد تا راهکارهای عملی تری برای پیشگیری از جرم ارائه شود. شناسایی جغرافیایی کانون های جرمخیز جرائم مواد مخدر مؤثر در بروز جرائم ارتکابی و ارائه اقدامات و راهکارهای عملی جهت کمینه سازی وقوع جرائم ارتکابی مواد مخدر در محدوده است.
میزان مصرف مواد مخدر، با قیمت آن نسبت معکوس دارد. هر چه قیمت مواد مخدر کاهش یابد تعداد افرادی که می توانند آن را تهیه کنند افزایش می یابد. متأسفانه بعد از افغانستان ارزان ترین بازار فروش تریاک در جهان، ایران است.
سهل الوصول بودن مواد مخدر به تعداد مصرف کنندگان آن می افزاید. در یک تحقیق اکثر نوجوانان مصرف کننده مواد مخدر اظهار داشته اند که می توانند به سهولت این مواد را به دست آورند. مصرف مواد مخدر، پاسخی تأسفبار به نیازهای دوران نوجوانی است.
افزایش هر روزه تعداد افراد معتاد، مسئله اعتیاد به مواد مخدر را در کشور ما به یک بحران ملی تبدیل کرده است. آن چه در این میان قابل توجه و تکان دهنده است، پایین آمدن سن اعتیاد به مواد مخدر و افزایش تمایل نوجوانان و جوانان به مصرف مواد اعتیادآور است. از میان عوامل مختلفی که در پایین آمدن سن اعتیاد به مواد مخدر نقش دارند بعضی از عوامل نقش بسیار پر رنگی دارند که باید به آن ها توجه بیشتری نمود.
عدم حمایت درست خانواده، مدرسه و جامعه از نوجوانان و جوانان، پاسخ نگرفتن نیازهای دوران نوجوانی، کمبود امید و معنا و زوال ارزش های اخلاقی در زندگی افراد بزرگسال یک جامعه، در دسترس بودن مواد مخدر، فشارهای تحصیلی، بیکاری، در نظر گرفته نشدن نیازها و مسائل دوره نوجوانی در آموزش و دروس مدرسه.
بر اساس آمار سازمان ملی جوانان، ۲۰ درصد جوانان کشور در سنین ۱۰ تا ۱۱ سالگی، استعمال دخانیات را تجربه کرده اند. بنا به آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و ستاد مبارزه با مواد مخدر، تعداد دانش آموزان سیگاری در یک سال تحصیلی، حدود ۵۰۰ هزار نفر بوده است. فراموش نکنیم که افراد سیگاری بیشتر از سایرین در معرض اعتیاد به سایر مواد مخدر قرار دارند. تحقیقات نشان می دهد که ۱۱ درصد از معتادان (به مواد مخدری به جز سیگار)، سابقه مصرف سیگار داشته اند. در تمام دنیا سیگار دروازه اعتیاد به مواد مخدر شمرده می شود.
