اولین گام برای ترک اعتیاد سم زدایی مواد مخدر است. بدین معنا که بدن بیمار از مواد مخدر پاک می شود. سم زدایی مواد مخدر به روش های سم زدایی سریع مواد مخدر و سم زدایی فوق سریع مواد مخدر نیز انجام می شود که البته استفاده از این روش ها، با توجه به شرایط بیمار و طبق صلاحدید پزشک متخصص صورت می پذیرد.
بعد از سم زدایی مواد مخدر، بیمار که در مرکز ترک اعتیاد به سر می برد، دیگر دسترسی به مواد مخدر ندارد و با داروهای تجویز شده، علائم ترک اعتیاد و دیگر مشکلات ناخوشایندش کنترل می گردد.
اکنون نوبت به روان درمانی و در اصل ترک روحی اعتیاد می رسد. در این مرحله بیمار از همه جهات مورد بررسی قرار می گیرد. در صورت وجود اختلالات همزمان، درمان آن ها نیز با درمان اختلال مصرف مواد مخدر آغاز می گردد.
در این زمان، علت اصلی گرایش بیمار به مصرف مواد مخدر و اعتیاد او به صورت علمی و با حوصله ریشه یابی می شود و متناسب با هر بیمار و شرایط و خواسته هایش، راهکارها و دستورالعمل هایی برای وی طراحی می شود. این مرحله کاملاً فردی بوده و در هر بیمار مختص خود او می باشد.
درمان اعتیاد به مواد مخدر یک درمان ترکیبی است. ترک اعتیاد، ترک مواد مخدر نیست بلکه ترک نشئگی است. برای ترک اعتیاد اصولی به غیر از درمان جسمی، به درمان روحی و روانی بیمار هم نیاز است.
در درمان جسمی فقط سم زدایی مواد مخدر صورت می گیرد و در اصل مصرف مواد مخدر قطع می شود. در این حالت فقط نیاز جسم به مواد مخدر از بین می رود اما مسئله اصلی و بسیار مهم در ترک اعتیاد به مواد مخدر، در واقع ترک روحی و روانی اعتیاد است.
تا این مرحله، یعنی قطع مصرف مواد مخدر در مراکز ترک اعتیاد انجام می شود، اما نکته طلایی که اهمیت ندادن به آن، باعث شکست درمان اعتیاد و بازگشت بیمار به مصرف مجدد مواد مخدر می گردد، همان ترک اعتیاد روانی است.
در ترک اعتیاد روانی، خلآها و نیازهای روحی و روانی بیمار که او را به مصرف مواد مخدر سوق می دهد، کشف و درمان می گردند. این مرحله از درمان اعتیاد توسط روان پزشک متخصص و روان شناسان در جلسات روان درمانی، جلسات مشاوره فردی و جلسات مشاوره گروهی صورت می پذیرد.
بیماران مصرف کننده مواد مخدر از دنیا مأیوس و پوچ شدگان وادی آرزوهایند. چرا که در عشق و آرزوی خود شکست خورده اند و آن که در عشق شکست خورد اگر عشقی برتر نیابد دنیا برایش معنایی ندارد.
تنها راه ادامه زندگی برای آن ها گریز از هوشیاری و واقعیت، یعنی پناه جستن به مستی و خلسه است. در اصل اعتیاد به مواد مخدر نوعی انتقام گرفتن از خویشتن است.
اکثر بیماران حس خوب و مثبتی در مورد خودشان ندارند و از خویشتن خود ناراضی هستند و خود را مستحق تنبیه و بد رفتاری می دانند.
بیماران مصرف کننده مواد مخدر دارای شدیدترین استعدادهای بالقوه برای معارف توحیدی و هدایت خاص هستند. زیرا همه ارکان و اعضا و علایق و هوش و حواس و آرزوهایشان بر محور یک امر واحد بسیج شده است و لذا افرادی وحدت گرا هستند.
فقط کافیست که به جای مواد مخدر، حقیقتی عالی قرار گیرد و این امر می تواند وجود یک انسان معنوی باشد که بتواند آن ها را دوست بدارد. زیرا همه بیماران مصرف کننده مواد مخدر در قحطی فزاینده محبت به سر می برند. فقط مهر و محبتی ناب و الهی می تواند آن ها را از این چاه بی انتها بیرون آورد.
مصرف کنندگان مواد مخدر اگر برای ترک اعتیادشان انگیزه ای برتر از مسائل دنیوی و حیات این دنیا نداشته باشند هرگز حاضر به ترک اعتیاد نیستند.
هیچ بیماری واقعاً قصد ترک همیشگی اعتیاد را ندارد و فقط به قصد پایین آوردن مقدار مواد مخدر مصرفی و احیای نشئگی اش برای مدتی مصرف خود را ترک می کند و لا غیر. زیرا در این دنیا لذتی برتر از نشئگی تن نمی شناسد.
اگر کسی به او نشئه روح را بچشاند به خودی خود به سمت ترک مواد مخدر می رود و با حداقل رنج ترک می کند. این امری اثبات شده است. اگر کسی را برای خودش دوست بداری ترک اعتیادش آغاز می شود.
عصر جدید دیگر قادر به تحمل دل نازکان و خوبان در عرصه حیات اجتماعی نیست و آن ها را به حاشیه می راند و آنان هم از کل این دوران انتقام می ستانند. انتقام از خوبی، از دل، از عشق، از خویشتن و همه عزیزان، مخصوصاً انتقام از معشوق به شیوه خودزنی.
آن ها بدین گونه روزگار را بر سایرین زهر می کنند و قبل از هر کسی، بر خودشان. این انتقام از کل جهان نیز هست. مطالعه در مورد اعتیاد به مواد مخدر در دوران ما به مثابه مطالعه سرنوشت ارزش های انسانی در آخرالزمان است.
به بیان دیگر در آخرالزمان که عرصه رومی روم یا زنگی زنگ است، آنان که در جستجوی خوبی به مقصد نمی رسند روی به میخانه می کنند تا تمام دنیا را به مسخره گیرند. اعتیاد قلمرو نیهیلیسم عاشقانه یا عشق نیهیلیستی است.
آن زمان که بیمار با باور این که اعتیاد به مواد مخدر درمان ندارد، او را جذب و به روش‌هایی که مترصد آن است که اعتیاد درمان دارد، می‌آمیزیم. در اصل راه جدیدی به دنیای تازه برای او گشوده می شود که با این امید انگیزه های ترک مواد مخدر در او قوت می گیرند.
گاهی تیم درمان به علت عدم آشنایی با روش‌های ترک اعتیاد، همواره بر طبل روش‌های قدیمی‌تر می‌کوبند. اگر این احتمال را می‌دهیم که یک روش ترک اعتیاد برای یک بیمار موفق بوده، پس دیگر بیماران نیز با آن روش موفق خواهند شد، کاملاً اشتباه می‌کنیم.
همین ناهمگونی باعث می‌شود تا بیمار در یک مجموعه از هم گسیخته قرار بگیرد و نتواند از قواعد صحیح یک روش بهره ببرد.
جالب تر این که امروزه برخی پشتوانه‌ها و پشتیبان‌ها که در راستای دستگیری و کمک به بیماران مصرف کننده مواد مخدر پیش قدم شده‌اند، خود نیز قواعد و به اصطلاح پروتکل‌های مخصوص به خود را وضع کرده‌اند، که این نیز به علت عدم مطالعه علمی صحیح، لطمه‌ای جبران ناپذیر بر پیکره درمان اعتیاد و بیمار زده است.
