برانگیزاننده هر چیزی است که میل به مصرف مواد مخدر را در فرد بیدار می‌کند. برانگیزاننده اولین حلقه از زنجیره ی مصرف مواد مخدر است که باید جلوی آن را گرفت.
برانگیزاننده های مواد مخدر گوناگون هستند و از فردی به فرد دیگر فرق می کنند، اما همه آن ها را می‌توان به دو دسته بیرونی و درونی طبقه بندی کرد.
برانگیزاننده هایی هستند که در بیرون از فرد قرار دارند، اما فرد به دنبال رویارویی با آن ها میل به مصرف مواد مخدر پیدا می‌کند. افراد، اشیاء، موقعیت ها یا مکان ها برانگیزاننده های عمده بیرونی اعتیاد به مواد مخدر هستند. خانواده و اطرافیان بیمار نقش مهمی در کنترل برانگیزاننده های بیرونی اعتیاد دارند. در این راستا لازم است که برانگیزاننده ها را کنترل کنید.
برای کنترل این نوع برانگیزاننده ها باید رابطه فرد با مصرف کننده ها، فروشنده‌ها، توزیع کننده ها یا هر کس دیگری که فرد را به یاد مواد مخدر و مصرف آن می‌اندازند، قطع شود. در این راه با او همراه باشید. برای این کار باید:
· به دفتر تلفن منزل رجوع کنید و اسامی همه کسانی را که به نوعی با مواد مخدر مربوط هستند حذف کنید.
· با همراهی با بیمار کاغذی بردارید و نام همه کسانی را که بیمار باید از آن ها اجتناب کند بنویسید. کاغذ را در معرض دید بگذارید تا در طول روز چندین بار به آن ها نگاهی بیندازد و به یاد داشته باشد که باید از آن ها اجتناب کند.
تعارض های بین فردی و مشاجره اعضای خانواده با فرد معتاد یکی دیگر از برانگیزاننده های بیرونی است که با مصرف مواد مخدر ارتباط دارد. در این راستا لازم است نزدیکان و اطرافیان بیمار از مشاجره با او خودداری و سعی کنند اختلافات را به شیوه‌ای مناسب حل کنند.
یکی دیگر از برانگیزاننده های بیرونی اعتیاد به مواد مخدر فشار اجتماعی اطرافیان، دوستان و همسالان برای مصرف مواد مخدر است. با مصرف مواد مخدر، رابطه فرد با خانواده، بستگان و دوستان پاک، کم می‌شود و فرد به جمع افراد پرخطر می پیوندد، یعنی کسانی که فروشنده و مصرف‌کننده مواد مخدر هستند. این افراد اغلب بیماران را به مصرف مواد مخدر و دیگر رفتارهای پرخطر تشویق می کنند. بهترین کار اجتناب از این افراد است. البته اجتناب از آن ها همواره امکان پذیر نیست و لازم است بیماران با مهارت های حل تعارض و حل مسئله آشنا شوند.
مکان ها و موقعیت ها از دیگر برانگیزاننده های بیرونی اعتیاد هستند، جاهایی که فرد با رفتن به آن جا هوس مصرف مواد مخدر به سرش می‌زند، رستوران، مجالس شبانه، جشن عروسی، زیرزمین، انباری، اتاق شخصی، منزل دوستان و غیره. البته موارد ممکن است بسیار بیشتر از این ها باشد، اما آن چه باید انجام دهید این است که از رفتن بیمار به این موقعیت‌ها ممانعت کنید. شما باید در این کار با او همراه باشید، برای مثال، انباری یا زیر زمین خانه را قفل بزنید، به علاوه به یاد داشته باشید که فرد:
· باید از رفتن به رستورانی که قبلاً در آن جا مواد مخدر مصرف کرده است، خودداری کند.
· مسیر رفت و آمد خود را عوض کند.
· از شرکت در مهمانی های شبانه سرباز زند.
· اگر افراد مصرف کننده یا فروشنده مواد مخدر در محله شما زندگی می کنند، در صورت امکان، محل زندگی تان را تغییر دهید.
