پدیده اعتیاد به مواد مخدر در جهان امروز باعث نابودی بسیاری از خانواده ها، به انحراف کشیدن نوجوانان، شیوع و گسترش بیماری ها و ضررهای فراوان اقتصادی و حتی مرگ و میر گردیده است. در واقع اعتیاد به مواد مخدر به صورت یک مشکل فراگیر دامنگیر اجتماع انسانی شده است. سوء مصرف مواد مخدر و شیوع آن یکی از اصلی ترین دغدغه های دستگاه های بهداشتی و انتظامی هر جامعه به شمار می رود. سالانه هزینه های زیادی صرف درمان افراد معتاد می شود و هزاران نفر بر اثر سوء مصرف مواد مخدر جان خود را از دست می دهند.
بنابر تعریف علمی پذیرفته شده، اعتیاد به مواد مخدر عبارت است از وابستگی جسمی و روانی فرد به یک ماده دارویی مخدر یا محرک. امروزه در محافل دانشگاهی نیز به جای کلمه «اعتیاد» واژه «وابستگی» را به کار می برند و «معتاد» را هم شخص «وابسته» می نامند. از نظر پزشکی، اعتیاد یا وابستگی، نوعی سندروم یا نشانگان بالینی است که در پی مصرف مواد مخدر، در حالات رفتاری، شناختی و فیزیولوژیکی فرد مصرف کننده پدید می آید. میزان وابستگی کمی است و شدت و ضعف دارد، اما در هر حال اعتیاد رفتاری مرضی یا بیمارگونه است. پس، شخص معتاد یا وابسته در واقع بیمار است و رفتار جامعه با فرد معتاد می باید بر اساس این واقعیت علمی سامان یابد که معتادان را باید مداوا و معالجه کرد.
به تعریف دیگر، حالت مسمومیت متناوب و تدریجی است که مبتلایان آن ناچار هستند که هر چند وقت مقداری بر مصرف روزانه خود بیافزایند تا اندازه ای که بدان معتاد یا با مواد مخدر خو گیرد. نیاز روانی و جسمانی مبرم به استعمال الکل یا داروی مخدر دیگر که اختیار مصرف و ترک آن از نیروی اراده شخص خارج شده باشد. شخص به ماده مخدر وابستگی و حال روانی و بدنی و فیزیولوژیک پیدا نموده و کوشش در افزایش اندازه ماده مخدر دارد.
برای کمک به سازماندهی مواد مخدر، معیار ملاک ها را می توان متناسب با دسته بندی های کلی کنترل معیوب، اختلال اجتماعی، مصرف مخاطره آمیز و ملاک های دارویی در نظر گرفت. کنترل معیوب در مورد مصرف مواد مخدر، اولین دسته بندی ملاک هاست. امکان دارد فرد ماده مخدری را با مقادیر بیشتر، طی مدت طولانی تر از آن چه در آغاز در نظر داشته است مصرف کند. امکان دارد فرد تمایل مداومی را به کاهش دادن یا تنظیم کردن مصرف مواد مخدر ابراز کند و بگوید تلاش های ناموفق متعددی را برای کاهش دادن یا قطع مصرف مواد مخدر به خرج داده است. ممکن است فرد وقت زیادی را صرف به دست آوردن مواد مخدر، مصرف مواد مخدر یا بهبود یافتن از تأثیرات آن بکند. در برخی موارد که اختلالات مصرف مواد مخدر شدیدتر است، تقریباً تمام فعالیت های روزانه فرد بر محور مواد مخدر می چرخد.
