ADHD یا اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی یک اختلال عصبی رشدی متداول است که معمولاً در اوایل کودکی و قبل از سن هفت سالگی ظاهر می‌شود. این اختلال مهار پاسخ‌های خود به خودی در کودکان را دشوار می‌کند، که این پاسخ‌ها می‌توانند شامل حرکت، گفتار و توجه باشند.
کاملاً طبیعی است که کودکان گاهی اوقات تکالیف خود را فراموش کنند، در کلاس رویاپردازی کنند، بدون فکر کردن عمل کنند یا هنگام غذا خوردن بی‌قرار باشند. با این حال، بی‌توجهی، تکانشگری و بیش‌فعالی نیز می‌توانند از نشانه‌های ADHD باشند، که گاهی اوقات به عنوان اختلال کمبود توجه یا ADD نیز شناخته می‌شود.
همه ما بچه‌هایی را می‌شناسیم که نمی‌توانند آرام بنشینند، به نظر می‌رسد هرگز گوش نمی‌دهند، هر چقدر هم که دستورالعمل‌ها را به وضوح بیان کنید، پیروی نمی‌کنند، یا در زمان‌های نامناسب اظهار نظر می‌کنند. این کودکان گاهی اوقات برچسب مشکل‌ساز می‌خورند یا به دلیل تنبلی و بی‌انضباطی مورد انتقاد قرار می‌گیرند. با این حال، ممکن است مبتلا به ADHD باشند.
تشخیص تفاوت بین علائم ADHD و رفتار طبیعی کودکان می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. اگر تنها چند علامت مشاهده شود یا این علائم فقط در شرایط خاصی ظاهر شوند، احتمال ADHD کمتر است. اما اگر کودک شما در تمام موقعیت‌ها، در خانه، مدرسه و بازی علائم و نشانه‌های متعددی از ADHD نشان می‌دهد، لازم است که بیشتر دقت کنید.
زندگی با کودکی که مبتلا به ADHD است می‌تواند خسته‌کننده و چالش‌برانگیز باشد. اما به عنوان والدین، شما می‌توانید با انجام کارهای زیادی به کنترل علائم، غلبه بر چالش‌های روزانه و ایجاد آرامش بیشتر در خانواده کمک کنید.
اختلال کمبود توجه یا ADHD بسیار پیچیده‌تر از تصوری است که اغلب مردم دارند. این اختلال می‌تواند به اشکال مختلف ظاهر شود، برخی کودکان بسیار بیش‌فعال هستند، در حالی که برخی دیگر ساکت اما بی‌توجه‌اند. بعضی‌ها در تغییر تمرکز بین فعالیت‌ها مشکل دارند و برخی دیگر ممکن است کمی بی‌توجه باشند اما بسیار تکانشی عمل کنند. کودکان مبتلا به ADHD می‌توانند یک یا ترکیبی از این ویژگی‌ها را داشته باشند:
کودکانی که تنها علائم بی‌توجهی و عدم تمرکز ADHD را دارند، اغلب نادیده گرفته می‌شوند زیرا معمولاً مخل نیستند. با این حال، علائم بی‌توجهی و عدم تمرکز می‌تواند عواقبی مانند، مشکلات با والدین و معلمان به دلیل رعایت نکردن دستورالعمل‌ها، عملکرد ضعیف در مدرسه، و درگیری با دیگر کودکان به دلیل عدم پیروی از قوانین بازی داشته باشد.
علائم تکانشگری در کودکان پیش‌دبستانی مبتلا به ADHD برجسته است. در حالی که بیشتر کودکان در سنین چهار یا پنج سالگی یاد می‌گیرند که چگونه توجه کنند و ساکت بنشینند، کودکان مبتلا به ADHD همچنان بی‌توجه، بیش‌فعال و تکانشی باقی می‌مانند.
دختران کمتر از پسران برای تشخیص و درمان ADHD مورد توجه قرار می‌گیرند. علائم ADHD در دختران متفاوت است و ممکن است به اندازه پسران بیش‌فعال یا مخل نباشند، اما می‌توانند با اضطراب، فراموشی، بی‌نظمی و عدم تمرکز مواجه شوند.
بسیاری از دختران تا اواخر زندگی تشخیص رسمی ADHD را دریافت نمی‌کنند و مجبور به تحمل عواقب آن هستند که شامل مشکلات تحصیلی، روابط و اعتماد به نفس پایین یا افسردگی می‌شود. تشخیص زودهنگام و دقیق برای دریافت حمایت لازم بسیار مهم است.
کودکان مبتلا به ADHD معمولاً زمانی که به موضوعات مورد علاقه‌شان مشغول هستند، مشکلی در تمرکز ندارند. اما در انجام کارهای تکراری یا خسته‌کننده به‌سرعت حواس‌شان پرت می‌شود و مشکل دارند.
مشکلاتی مانند ناتمام ماندن کارها، جا انداختن مراحل و دشواری در سازماندهی تکالیف و زمان از چالش‌های رایج است. این کودکان به یک محیط آرام برای حفظ تمرکز نیاز دارند. علائمی که کودک مبتلا به ADHD ممکن است نشان دهد عبارت‌انداز:
بارزترین علامت ADHD بیش‌فعالی است. در حالی که بسیاری از کودکان به طور طبیعی فعال هستند، کودکان مبتلا به ADHD همیشه در حال حرکت‌اند و ممکن است چندین کار را همزمان انجام دهند و از یک فعالیت به فعالیت دیگر بپرند.
حتی زمانی که مجبور به نشستن هستند، ممکن است بی‌قرار باشند و اعضای بدن‌شان تکان بخورد. علائم شامل بی‌قراری، مشکل در آرام نشستن، حرکت مداوم، حرف زدن زیاد، و تند مزاجی است.
تکانشگری در کودکان مبتلا به ADHD می‌تواند مشکلات خودکنترلی ایجاد کند. این کودکان ممکن است مکالمات را قطع کنند، به فضای دیگران هجوم آورند، در کلاس سؤالات نامربوط بپرسند و اظهارات بی‌دقت کنند. پیروی از دستورالعمل‌هایی مانند صبور باشید برای آن‌ها بسیار دشوار است.
این کودکان معمولاً بدخلق بوده و به احساسات خود بیش ازحد واکنش نشان می‌دهند. در نتیجه، دیگران ممکن است آن‌ها را بی‌ادب یا عجیب بدانند. کودکان مبتلا به ADHD ممکن است بدون فکر عمل کنند، حدس بزنند به‌جای حل مشکلات، در مکالمات یا بازی‌ها دخالت کنند و قادر به کنترل احساسات شدید نباشند.
داشتن علائم بی‌توجهی، تکانشگری یا بیش‌فعالی به تنهایی به معنای ابتلا به ADHD نیست. برخی شرایط پزشکی، اختلالات روانی و رویدادهای استرس‌زا می‌توانند علائمی مشابه ایجاد کنند. برای تشخیص دقیق ADHD، مراجعه به متخصص سلامت روان ضروری است تا مواردی مانند اختلالات یادگیری، تجربیات آسیب‌زا، اختلالات روانی، مشکلات رفتاری و شرایط پزشکی مثل مشکلات تیروئید یا خواب را بررسی و رد کند.
علائم بی‌توجهی، بیش‌فعالی و تکانشگری در کودکان، چه ناشی از ADHD باشد یا نه، اگر درمان نشوند می‌توانند مشکلات زیادی ایجاد کنند. این کودکان ممکن است در مدرسه مشکل داشته باشند، مدام دچار دردسر شوند و در برقراری ارتباط با دیگران دشواری داشته باشند.
این مشکلات می‌توانند منجر به کاهش عزت نفس و استرس برای کل خانواده شوند. اما درمان می‌تواند تفاوت چشمگیری ایجاد کند. با حمایت مناسب، کودکان می‌توانند در مسیر موفقیت در زندگی قرار گیرند. اگر کودک شما با علائم ADHD دست و پنجه نرم می‌کند، به دنبال کمک حرفه‌ای باشید.
در صورت تشخیص رسمی، همکاری با پزشک، درمانگر و مدرسه برای ایجاد برنامه درمانی شخصی‌سازی شده توصیه می‌شود. درمان مؤثر شامل رفتار درمانی، آموزش والدین، حمایت اجتماعی و کمک در مدرسه است و ممکن است از دارو استفاده شود، اما دارو نباید تنها روش درمان باشد.
مدیریت کودکی که بیش‌فعال، بی‌توجه یا تکانشی است می‌تواند بسیار چالش‌برانگیز و خسته‌کننده باشد و نیاز به انرژی زیادی داشته باشد. اما با به‌کارگیری استراتژی‌های موثر، می‌توانید به بهبود رفتارهای مشکل‌دار کمک کنید.
کودکان مبتلا به ADHD نیازمند ساختار، ثبات، ارتباط واضح و همچنین پاداش و پیامدهای رفتار هستند. علاوه بر این، آن‌ها به مقدار زیادی عشق، حمایت و تشویق نیاز دارند. با استفاده از رویکردهای مناسب، می‌توان به کودکان کمک کرد تا به بهترین نحو از توانایی‌های خود بهره‌مند شوند.
