هنگامی که فردی به الکل یا مواد مخدر معتاد است، اغلب نیاز به انجام فرآیند سم زدایی مواد مخدر دارد که اولین گام مهم در بهبودی او از اعتیاد به مواد مخدر است. سم زدایی مواد مخدر بر این اصل استوار است که فردی که از نظر جسمی احساسات ناخوشایندی دارد برای مقابله با مشکلات روانی زمینه ای مبارزه می کند. بنابراین، هدف از سم زدایی مواد مخدر، مقابله با جنبه فیزیکی اعتیاد به عنوان اولین گام است، به طوری که بیماران برای پرداختن به ویژگی های روانی اعتیاد خود، به عنوان بخشی از یک برنامه فشرده ترک اعتیاد آماده شوند.
هدف فرآیند سم زدایی مواد مخدر به حداقل رساندن تأثیر منفی علائم ترک اعتیاد و ایجاد تجربه تا حد امکان ایمن و راحت است. مؤثرترین شکل سم زدایی مواد مخدر، سم زدایی است که از نظر پزشکی توسط متخصصان آموزش دیده حمایت و پشتیبانی شود و حتماً در یک کلینیک تخصصی ترک اعتیاد، تحت مراقبت پزشکان، پرستاران و سایر متخصصان مراقبت های بهداشتی اتفاق می افتد. تلاش برای سم زدایی مواد مخدر به تنهایی به ندرت موفقیت آمیز است و این احتمال وجود دارد که افراد علائم ترک غیرضروری را تجربه کنند و با تلاش های ناموفق زیاد انگیزه خود را از دست بدهند.
اولین قدم در سم زدایی مواد مخدر با کمک پزشک این است که بیماران یک ارزیابی پزشکی کامل داشته باشند تا تصویر دقیقی از نیازهای فردی خود ایجاد کنند. در طول این ارزیابی، یک متخصص اطلاعاتی در مورد سابقه پزشکی بیمار و جزئیات مربوط به اعتیاد او جمع آوری می کند و از آن برای ایجاد یک برنامه سم زدایی شخصی استفاده می کند.
هنگامی که مقدار الکل یا مواد مخدر در سیستم بیمار به تدریج کاهش می یابد، آن ها معمولاً علائم ترک اعتیاد را تجربه می کنند. نوع علائم ترک تجربه شده و همچنین شدت آن ها به مدت زمانی که فرد به الکل یا مواد مخدر معتاد بوده، نوع ماده ای که به آن معتاد است، میزان مصرف و دفعات مصرف، همچنین به سلامت عمومی، روحی و جسمی او بستگی دارد. ترک مواد مخدر می تواند منجر به طیف وسیعی از علائم جسمی و روانی شود.
تحقیقات نشان داده است که مراقبت حمایتی و دلسوزانه به اندازه دارو برای سم زدایی موفق و بهترین نتایج ممکن برای بیماران مهم است. بنابراین، هر فردی که تحت سم زدایی مواد مخدر قرار می گیرد، در طول 24 ساعت شبانه روز تحت نظارت دقیق قرار می گیرد.
به طور متوسط، فرآیند سم زدایی مواد مخدر معمولاً بین 7 تا 10 روز طول می کشد. با این حال، این می تواند برای افراد مختلف متفاوت باشد و به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله: