آموزش های مهارت های زندگی و اجتماعی در اعتیاد کمک زیادی به آشنایی بیشتر خانوادههای بیماران با مهم ترین مباحث و چالش های پیرامون خود و خانواده هایشان خواهد نمود. آشنایی خانوادهها با مباحث پیشگیری از مصرف مواد مخدر از آن رو اهمیت دارد که اکثراً اعضای خانواده انواع مواد مخدر را از نزدیک مشاهده نموده و با اثرات مخرب آن آشنایی دارند اما آشنایی با روش ها و تکنیک های پیشگیری از مصرف مواد مخدر می تواند کمک زیادی به کاهش آسیب، تقویت عوامل محافظتی و کاهش عوامل خطر آفرین پیرامون آن ها نماید.
هم وابستگی، مهارت های فرزند پروری، مهارت های زندگی و راه های تقویت بینش نیز از مهم ترین روشهای پیشگیری از مصرف مواد مخدر محسوب میشود. طرح موضوع هم وابستگی از مهمترین مباحث کاربردی و آموزشی برای خانوادههاست. هم وابستگی در ساده ترین تعریف آن به معنی اعتیاد بیماری بیمار است.
بازسازی هویت تکه تکه شده هم وابسته ها کاری است سخت و طاقت فرسا و نیازمند زمان و آموزش طولانی مدت است. به این دلیل معتقدیم که درمان بیماران وابسته به مواد مخدر آسان تر از درمان خانوادههای آن ها است. این امر دلایل متعددی دارد چون مصرف کنندگان مواد مخدر فقط به یک یا چند نوع مواد محرک و مخدر وابسته می شوند اما وابستگی اعضای خانواده به تمام رفتار، منش، شخصیت، خلق و خو، رفت و آمد و به طور کلی همه جنبههای شخصیت و هویت بیمار است. پس چندپارگی خانواده بسیار بیشتر است و به این دلیل خانوادهها دچار بحرانهای متعدد هویتی و شخصیتی می شوند.
این خانوادهها مشکلات ناشی از بیماری را عمیقاً درک می نمایند. همسر یکی از بیماران در یکی از جلسات گروهی خانواده اظهار داشت ما خانوادهها، اعتیاد به مواد مخدر و بیماری بیمارانمان را سلولی درک کرده ایم و تک تک سلول هایمان بیمار شده است. هویت این خانواده ها همانند یک پازل هزار تکه است.
تک تک اجزاء، مناسبت ها، روابط، علایق، باورها، نقشها، مشکلات روانی و عصبی، سلامت جسمی، اجتماعی و روانی، ارتباط با همسایگان، سایر فرزندان و بستگان، آرزوها، اهداف و حتی مسائل معنوی و شناختی این افراد باید دوباره از نو بازسازی شود. در چنین شرایطی است که میتوان امید به بهبودی در آن ها و بیمارانشان را داشت. شاید بی دلیل نیست که در یک تعریف بتوان وابستگی به مواد مخدر را یک بیماری خانوادگی دانست و درمان آن را نیز در خانواده جست.
لذا برای درمان کامل بیمار باید به خانواده توجه شود. بی توجهی به این متغیر مهم و اثرگذار باعث لغزش و عود اعتیاد بیمار و تشدید اختلافات و مشکلات خانوادگی خواهد شد. طرح موضوع هم وابستگی به باز تعریف هویت، شناخت نقاط قوت، ضعف و شروع تغییر در خانواده های بیماران کمک خواهد نمود. البته این اصل در بین خانواده های بیماران سوء مصرف کننده مواد مخدر (نارانان) که اعتقاد به شروع تغییر از خویش دارند به نظر درست می رسد زیرا ایجاد هرگونه تغییر در بیمار مشروط به ایجاد تغییر در رفتارهای خانوادههاست. لذا تمرکز برنامههای هم وابستگی نیز باید بر شروع تغییر در خانواده های بیماران وابسته به مواد مخدر باشد.