شاهدانه هندی، شاهدانه آمریکایی، کانابیس، حشیش، ماری جوانا، هفت کثیف از پنج هزار سال پیش هم برای مقاصد تفریحی و هم برای مقاصد طبی مورد استفاده بود. این ماده که منشاء آن را چین یا آشور دانسته اند، قرن ها برای بیماری هایی مانند روماتیسم، جراحات و بیماری هایی مربوط به مواد زائد بدن به کار می رفته است.
در کشورهای غربی پس از دوره ای از رواج مصرف آن در دهه های 60 و اوایل 70 که آن را به یکی از نمودهای اعتراض اجتماعی جوانان بدل کرد، طی دو هفته گذشته مصرف آن به شدت افزایش یافته است، به طوری که در بعضی از کشورها مصرف آن حتی از سیگار هم بیشتر شده است. در عین حال اختلاف نظر عمده ای حتی بین پژوهشگران در مورد میزان اثرات مضر آن و اثرات مفید آن در درمان بعضی از بیماری ها و نحوه مواجهه با مصرف آن در سطح جامعه بروز کرده است.
شاهدانه هندی از گونه مونث گیاه شاهدانه «کانابیس ساتیوا» به دست می آید. ماده اصلی روانگردان آن امگا 9 تتراهیدروکانابینول است که در سرشاخه های گلدار گیاه در بالاترین حد است و به ترتیب در برگ های تحتانی، ساقه و دانه های گیاه کاهش می یابد. فرآورده هایی که از این گیاه به دست می آید، شامل ماری جوانا (که از سرشاخه های گلدار برگ های خشک شده گیاه)، حشیش (که از رزین خشک شده و گل های آن به دست می آید) و روغن حشیش است.
شاهدانه هندی به صورت سیگارت یا با قلیان کشیده می شود و گاهی آن را با توتون مخلوط می کنند. افرادی که حشیش یا ماری جوانا می کشند، معمولاً پک های عمیق می زنند و نفس همچنین ماری جوانا یا حشیش خود را نگه می دارند تا جذب آن را به حداکثر برسانند. ممکن است خورده شوند.
مصرف شاهدانه هندی باعث سرخوشی و آرامش، تغییرات ادراکی، تحریف درک زمان تشدید تجربیات حسی معمول مانند خوردن، تماشای فیلم و شنیدن موسیقی می شود. حشیش هنگام مصرف در محافل جمعی ممکن است باعث خنده و پرحرفی مسری شود.
مصرف زیاد این ماده و نشئگی حاصل از آن باعث اختلال در توجه و حافظه کوتاه مدت، مهارت های حرکتی، زمان واکنش و فعالیت های مستلزم مهارت می شود. شایع ترین عارضه زودرس مصرف شاهدانه هندی در افرادی که بار اول از آن استفاده می کنند حمله اضطراب و وحشت زدگی است که یکی از دلایل رایج ادامه ندادن مصرف آن است. این حالت همچنین در افرادی که دائماً شاهدانه هندی مصرف می کنند، هنگام مصرف بیش از حد معمول آن، دیده می شود.
بعد از کشیدن حشیش در عرض چند دقیقه ضربان قلب 5 تا 20 درصد افزایش می یابد، فشار خون در حال نشسته افزایش و با ایستادن کاهش می یابد. این اثرات در یک فرد سالم عارضه چندانی ایجاد نمی کند و نسبت به آن ها تحمل به وجود می آید. مسمومیت حاد شاهدانه هندی احتمال بسیار کمی دارد و تا به حال موردی از مسمومیت از آن در انسان گزارش نشده است.
شاهدانه هندی بر حسب میزان مصرف باعث اختلال در کارکرد شناختی و رفتاری می شود که بالقوه می تواند باعث اختلال در رانندگی وسایل نقلیه یا کار با سایر ماشین ها که مستلزم مهارت است، شود. یک پیامد احتمالی وخیم مصرف شاهدانه هندی در صورتی که در حد نشئگی استفاده شده باشد می تواند تصادفات رانندگی باشد. گرچه در شبیه سازهای آزمایشگاهی اثر مصرف تفریحی شاهدانه هندی به مهارت های رانندگی معادل غلظت های 07/0 درصد تا 1/0 درصد الکل در خون بوده است. معمولاً از هر ده نفری که به مصرف شاهدانه هندی مبادرت می کنند، تنها یک نفر در حین 4 تا 5 سال بیشترین میزان مصرف به آن وابسته می شود.
خطر این وابستگی کمتر از خطر وابستگی به نیکوتین 32 درصد و مواد افیونی 23 درصد و در حد مشابه الکل 15 درصد است. بعضی از گروه های اجتماعی بیشتر در معرض خطر ابتلا به عوارض زودرس یا دیررس مصرف حشیش یا ماری جوانا هستند، از جمله نوجوانانی که سابقه مشکلات تحصیلی دارند، مصرف حشیش را خیلی زود در سال های ابتدایی زندگی شروع می کنند، در معرض خطر مصرف سایر مواد مخدر یا محرک هستند و یا به حشیش وابسته می شوند.
زنانی که حین بارداری به مصرف حشیش ادامه می دهند ممکن است در معرض خطر بالای به دنیا آمدن نوزادان کم وزن باشند و بالاخره در افراد دچار بیماری های ریوی مانند آسم و برونشیت یا بیماری های روانی مثل اسکیزوفرنی یا وابستگی به الکل و سایر مواد مخدر مصرف حشیش ممکن است بیماری اصلی فرد را تشدید کند. مواد مربوط به گیاه شاهدانه معمولاً از برگ، ساقه، ساقه جوان، جوانه ها و گل و یا صمغ درختچه شاهدانه هندی تهیه می گردد. تأثیر این مواد هم کند ساز و هم توهم زا است و این فرآورده ها به طور کلی بر روی سیستم مرکزی اعصاب اثر می گذارند.
