دیازپام با نام تجاری والیوم، به گروه داروهای بنزودیازپین‌ها تعلق دارد. از جمله سایر داروهای معروف این گروه می‌توان به آلپرازولام (زاناکس)، کلونازپام (کلونوپین) و لورازپام (آتیوان) اشاره کرد.
همانند سایر بنزودیازپین‌ها، دیازپام با تضعیف سیستم عصبی مرکزی، ماهیچه‌ها را شل کرده و حس آرامش ایجاد می‌کند. این اثر از طریق تقویت عملکرد یک انتقال‌دهنده عصبی به نام گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) حاصل می‌شود.
دیازپام به عنوان یک بنزودیازپین با اثر طولانی شناخته می‌شود، به این معنا که نسبت به بنزوهای کوتاه‌اثر، مدت بیشتری در بدن باقی می‌ماند. به دلیل همین اثر طولانی، افراد می‌توانند دوزهای کمتری در طول روز نسبت به داروهای کوتاه‌اثر مصرف کنند.
این دارو به صورت قرص خوراکی مصرف می‌شود و معمولاً برای درمان اضطراب، اسپاسم عضلانی و تشنج تجویز می‌شود و همچنین به کاهش علائم ناشی از ترک الکل کمک می‌کند. دیازپام با کاهش فعالیت بیش از حد مغز، به کاهش استرس و اضطراب شدید کمک می‌کند.
برای دستیابی به اثربخشی مطلوب، دیازپام باید به طور منظم مصرف شود. با این حال، مصرف بیش از دوز تجویز شده یا استفاده بدون نسخه می‌تواند خطر ابتلا به اعتیاد را به طور قابل توجهی افزایش دهد.
مانند بسیاری از داروها، مصرف دیازپام ممکن است با بروز عوارض جانبی همراه باشد. عوارض شایع آن شامل موارد زیر است:
در برخی موارد، عوارض جانبی نادر و جدی‌تری ممکن است ظاهر شود، از جمله مشکلات حافظه، تکلم نامفهوم، کاهش ضربان قلب و تنفس، و لرزش‌های غیرقابل کنترل.
دیازپام می‌تواند حس آرامش و تسکین ایجاد کند و در دوزهای بالاتر، حالتی از سرخوشی را به همراه داشته باشد. این ویژگی‌ها دلیل اصلی سوءمصرف برخی افراد از این دارو است. سوءمصرف دیازپام به معنای استفاده از آن به شیوه‌ای است که خارج از دستورات پزشک باشد. برای مثال، ممکن است:
سوءمصرف دیازپام خطر اعتیاد را افزایش می‌دهد. اعتیاد یک بیماری است که باعث می‌شود فرد علی‌رغم پیامدهای منفی، احساس ناتوانی در ترک مصرف داشته باشد.
اگرچه سوءمصرف احتمال اعتیاد را بیشتر می‌کند، اما حتی افرادی که دیازپام را دقیقاً طبق نسخه مصرف می‌کنند نیز ممکن است به آن وابسته شوند، به‌ویژه در صورت استفاده طولانی‌مدت یا با دوزهای بالا. به همین دلیل، بسیاری از پزشکان دیازپام را برای استفاده کوتاه‌مدت، مصرف گاه‌به‌گاه (مانند موارد حمله پانیک)، یا در دوزهای پایین تجویز می‌کنند.
برخی از علائم هشداردهنده‌ی اعتیاد به دیازپام، که باید به آن‌ها توجه کرد عبارتنداز:
سوءمصرف یا اعتیاد به دیازپام می‌تواند خطر مصرف بیش از حد را که ممکن است تهدیدکننده زندگی باشد، افزایش دهد. مصرف بیش از حد دیازپام یا ترکیب آن با سایر مواد می‌تواند به این وضعیت منجر شود. برخی از علائم رایج مصرف بیش از حد شامل موارد زیر است:
در صورت مشاهده علائم جدی‌تری مانند غش، تشنج، مشکل در تنفس یا از دست دادن هوشیاری، بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید. ترکیب دیازپام با سایر داروهایی که سیستم عصبی مرکزی را تضعیف می‌کنند، مانند الکل، مواد افیونی، باربیتورات‌ها یا سایر بنزودیازپین‌ها، احتمال بروز این علائم را افزایش می‌دهد. این ترکیبات با کاهش فعالیت مغز، اثرات آرام‌بخش را تشدید می‌کنند.
در صورت سوءمصرف یا اعتیاد فرد به دیازپام، ممکن است با قطع ناگهانی مصرف، علائم ترک متوسط تا شدیدی را تجربه کند. این علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
برای پیشگیری یا کاهش شدت این علائم، پیش از قطع مصرف دیازپام حتماً باید با پزشک مشورت شود.
مراکز تخصصی درمان اعتیاد می‌توانند به مدیریت علائم ترک و کاهش خطر بازگشت به مصرف کمک کنند. تلاش برای سم‌زدایی از دیازپام بدون نظارت حرفه‌ای ممکن است منجر به عوارض پزشکی و بازگشت به سوءمصرف شود.
فرآیند سم‌زدایی با کاهش تدریجی دوز دیازپام تحت نظارت متخصصان انجام می‌شود. در صورت نیاز، داروهایی برای مدیریت علائم ترک مانند بی‌خوابی یا افسردگی تجویز می‌شود. جلسات مشاوره نیز، به‌ویژه درمان شناختی-رفتاری، به تغییر رفتارهای ناسالم، تقویت مهارت‌های مقابله‌ای و بهبود سلامت روان کمک می‌کند.
