داروهای درمانی برای ترک اعتیاد به مواد مخدر مانند متادون، بوپرنورفین و نالترکسون (شامل فرمولاسیون اثر جدید) برای افراد معتاد به مواد افیونی قابل استفاده است، در حالی که داروهای نیکوتینی (پچ، آدامس، قرص‌ها، و اسپری بینی) و داروهای وارنیکلین و بوپروپیون هستند. در افراد معتاد به دخانیات دی سولفیرام، آکامپروسات و همچنین نالترکسون دارویی است که برای درمان وابستگی الکل تجویز می شود، که معمولاً با مصرف سایر همراه است. درمان دارویی به مواد مخدر می تواند شامل داروها، درمان های رفتاری یا ترکیبی از آن ها باشد.
درمان داروهای تجویزی مشابه درمان داروهای غیرقانونی است که بر سیستم های مغزی تأثیر می گذارد. به عنوان مثال، بوپرنورفین که برای درمان به هروئین استفاده می‌شود، می‌تواند برای درمان اعتیاد به داروهای ضد درد دیگر نیز استفاده می شود. مصرف محرک‌های تجویزی، که بر روی سیستم‌های مغزی مشابه محرک‌هایی مانند کوکائین غیرقانونی تأثیر می‌گذارد، می‌تواند با درمان رفتاری درمان شود، زیرا درمان‌های دارویی برای درمان این نوع مواد مخدر وجود ندارد.
درمان‌های رفتاری می‌تواند باعث ایجاد انگیزه در افراد برای مشارکت در درمان‌های دارویی شود. در رفتار درمانی راهبردهایی را برای مقابله با مواد کمکی ارائه‌دهنده مواد مخدر، راه‌های جلوگیری از مصرف مواد مخدر و جلوگیری از عود اعتیاد را آموزش می‌دهند و به افراد کمک می‌کنند تا در صورت بروز عود اعتیاد با آن مقابله کنند. رفتار درمانی می تواند به افراد در بهبود مهارت های ارتباطی، روابط، والدین و همچنین پویایی خانواده کمک کند.
بسیاری از برنامه های درمان اعتیاد به مواد مخدر و الکل از درمان های فردی و گروهی استفاده می کنند. گروه درمانی می‌تواند اجتماعی را فراهم کند و به موارد احتمالی کمک کند که پرهیز و سبک زندگی بدون مصرف مواد مخدر مصرفی را ترویج کند. برخی از درمان‌های رفتاری تثبیت شده‌تر، مانند مدیریت اقتضایی برای بهبود کارایی و مقرون به صرفه بودن نیز برای گروه‌ها تطبیق داده می‌شوند. با این حال، به ویژه برای نوجوانان که در معرض خطر اعتیاد به مواد مخدر هستند گروه هایی برای پیشگیری از اعتیاد (یا اعتیاد ناخواسته) نیز وجود دارد.
گاهی اوقات دوستان مصرف کننده یا گروه‌هایی از جوانان بزهکار می‌توانند مصرف مواد مخدر را تقویت کنند و در نتیجه هدف درمان را از بین ببرند و بیمار را از مسیر خارج کنند، بنابراین، مشاوران آموزش دیده باید از چنین مسائلی مطمئن باشند و بر آن نظارت داشته باشند.
از آن جایی که آن‌ها از عوامل مختلفی استفاده می‌کنند، می‌توانند از درمان‌های رفتاری ترکیبی و دارویی (در صورت موجود) استفاده کنند. در نهایت، کسانی که معتاد به مواد مخدر هستند، از سایر مشکلات سلامتی (مانند افسردگی، اچ آی وی)، شغلی، اجتماعی، قانونی و خانوادگی رنج می برند که باید به طور همزمان مورد توجه قرار گیرند. بهترین برنامه های ترکیبی از درمان ها و سایر خدمات برای رفع نیازهای هر بیمار ارائه می شوند.
داروهای روانگردان، داروهای ضد افسردگی، عوامل ضد عفونی، تثبیت کننده های خلق و خو و داروهای ضد روان پریشی ممکن است برای موفقیت در زمانی که بیماران دارای اختلالات روانی هستند و درمان های اضطرابی از جمله اختلال استرس پس از سانحه و اختلال دو قطبی یا اسکیزوفرنیا حیاتی باشند.
