کدئین به عنوان یک مخدر آگونیست اغلب به صورت کریستال های سفید رنگ مشاهده می شود و به عنوان یک آرام کننده و ضد درد جزو مواد نارکوتیک و از مشتقات تریاک به شمار می رود و برای ساخت آن غلظت یک درصد تا دو درصد به کار می رود. اشکال مختلف کدئین در سراسر جهان موجود است. کدئین فسفات سفید رنگ است و به صورت کریستال های سوزنی شکل که همانند محلول معلق در آب و قابل حل در الکل دیده می شود. کدئین سولفات نیز به صورت کریستال های سوزنی شکل بی رنگ یا سفید یافت می شوند که پودر آن قابلیت حلالیت در آب و به صورت نسبی در الکل دارد.
اشکال مختلف دارویی آن قرص، شربت و کپسول می باشد. کدئین در شکل شربت که از راه خوراکی تجویز می شود جهت تسکین سرفه های غیر خلطی و همچنین ترکیب آن با بعضی از داروهای غیر نارکوتیک مسکن جهت تسکین درد تجویز می شود. مصرف آن حتماً باید با تجویز پزشک صورت گیرد.
در زنان باردار استفاده از کدئین احتمال تشکیل نقایص دستگاه تنفسی جنین را افزایش داده و یا منجر به زایمان زودرس یا سقط جنین می گردد. همچنین در بعضی از جنین ها علائم سندرم ترک نیز مشهود بوده است.
طرق مصرف کدئین می تواند از راه خوراکی، زیرجلدی، داخل ماهیچه ای و مقعدی مصرف گردد. اثر مصرف مقعدی به طور قابل ملاحظه ای مؤثرتر از اثر مصرف آن به روش خوراکی می باشد. مصرف کدئین به صورت وریدی ممکن است منجر به ورم ریه، تورم پوست و آزاد کردن مقادیر خطرناک هیستامین و اثرات گوناگون قلبی عروقی شود. زمانی که کدئین به صورت خوراکی مصرف می شود حتماً باید یک لیوان پر آب و یا مقداری غذا با آن خورده شود تا کمترین اثر را روی سیستم گوارش داشته باشد. دوز اثر بعضی افراد جهت سرخوشی از مقادیر بالای صد و پنجاه میلی گرم استفاده می نمایند.
کدئین به سادگی در دستگاه گوارش جذب می شود و به سرعت به سرتاسر بافت های بدن از طریق سیستم عروقی انتشار می یابد و پس از بافت ها به وسیله کبد و طحال و کلیه دفع می شود. آگونیست های مخدر و آنتاگونیست های مخدر به طور مشخص برگیرنده های مغزی و دیگر بافت ها اثر می گذارند. این گیرنده ها به طور گسترده اما نه پراکنده در سراسر سیستم اعصاب مرکزی مشاهده می شوند. انواع گیرنده های مخدر شامل گیرنده مو و کاپا و دلتا می باشند.
تمرکز و انتشار آن ها و انواع مختلف گیرنده ها بر اساس وجود آن ها در سیستم اعصاب مرکزی است.گیرنده مو به طور گسترده در سرتاسر سیستم مرکزی اعصاب خصوصاً سیستم لمبیک یافت می شود و همچنین در بخش های دیگری مثل تالاموس و مغز میانی نیز مشاهده می شود. گیرنده کاپا در طناب نخاعی و کورتکس مغزی یافت می شود. بی دردی یا فقدان احساس درد در اثر تغییرات سیستم درد در طناب نخاعی و رده های فوقانی سیستم مرکزی اعصاب ایجاد می شود. به طور کلینیکال تحریک گیرنده مو سبب ایجاد حالت فقدان درد، سرخوشی، دپرسیون تنفسی، تنگی مردمک چشم و کاهش حرکات گوارش می گردد.ت حریک گیرنده کاپا نیز علاوه بر اثرات فوق سبب کسالت و خستگی نیز می گردد.
دی فنوکسیلات نیز نوعی کدئین است. متابولیسم دارو کبدی و متابولیت اصلی آن دی فنوکسین (اسید دی فنوکسیلیک) است. زمان لازم برای شروع اثر دارو چهل و پنج تا شصت دقیقه و مدت اثر آن چهار تا شش ساعت است. در خصوص سوء مصرف گاهی معتادین تا چهارصد عدد در روز مصرف خوراکی دارند.
