کراتوم، نام اختصاری درخت Mitragyna speciosa است که یک گیاه استوایی بومی جنوب شرقی آسیا است و به‌طور طبیعی در این منطقه رشد می‌کند. برگ‌های آن به‌صورت سنتی با دست چیده شده، در معرض نور خورشید خشک می‌شوند و سپس به پودر ریز تبدیل می‌شوند.
این پودر را می‌توان در آب حل کرد و به‌صورت چای مصرف نمود یا به شکل قرص، کپسول و عصاره مورد استفاده قرار داد. برخی افراد ترجیح می‌دهند برگ‌های کراتوم را بجوند. در برخی موارد نیز این برگ‌ها دود شده یا در غذا به کار می‌روند.
برگ‌های کراتوم حاوی چندین نوع آلکالوئید هستند، ترکیبات فعالی که می‌توانند اثرات متنوعی بر بدن داشته باشند. ترکیبات فعال اصلی در کراتوم، ۷-هیدروکسی میتراژینین و میتراژینین، مسئول اغلب اثرات این گیاه هستند.
با این‌حال، برگ‌های کراتوم حاوی طیف گسترده‌ای از ترکیبات فعال دیگر نیز هستند، که باعث می‌شود تأثیرات آن در گونه‌های مختلف، مناطق رشد و دوزهای مصرفی متفاوت باشد. این تفاوت‌ها همچنین می‌توانند بر عوارض جانبی ناشی از مصرف کراتوم تأثیر بگذارند.
میتراژینین گیرنده‌های اپیوئیدی در مغز را تحریک می‌کند، گیرنده‌هایی که نقش مهمی در تنظیم خلق‌وخو دارند. این تأثیر می‌تواند باعث ایجاد احساس سرخوشی شود. در حالیکه مواد افیونی سنتی مانند هروئین و تریاک نیز گیرنده‌های اپیوئیدی را فعال می‌کنند، کراتوم به‌ویژه در دوزهای پایین بیشتر بر گیرنده‌های متفاوتی از اپیوئیدهای معمولی تأثیر می‌گذارد.
به همین دلیل، کراتوم در دوزهای کم عمدتاً اثر تحریک کننده دارد، اما با افزایش دوز، اثرات آن به‌تدریج به سمت خواص مشابه مواد افیونی متمایل می‌شود.
در برخی مناطق تایلند، کراتوم به‌طور گسترده مصرف می‌شود، اما به‌جای تهیه چای از پودر آن، مردم محلی ترجیح می‌دهند برگ‌های تازه را بجوند تا مواد مؤثره آن را مستقیماً دریافت کنند.
کراتوم می‌تواند باعث وابستگی شود. اگرچه میزان سوءاستفاده از آن به‌طور دقیق مشخص نیست، مصرف این ماده با خطراتی همراه است. تحقیقات بیشتری برای درک بهتر اثرات این گیاه موردنیاز است.
تأثیر کراتوم به میزان مصرف آن بستگی دارد. دوزهای پایین این ماده می‌توانند اثرات محرک ایجاد کنند، در حالی که مصرف دوزهای بالا ممکن است منجر به حالت‌هایی مشابه افسردگی شود.
هر دو نوع اثر، امکان سوءاستفاده را در پی دارند؛ برخی افراد ممکن است برای افزایش انرژی و بهره‌وری از اثرات محرک آن استفاده کنند، در حالیکه برخی دیگر به دنبال تأثیرات آرام‌بخش و سرخوشی ناشی از دوزهای بالاتر باشند. عوارض جانبی کراتوم می‌تواند بسیار متغیر باشد و شامل موارد زیر باشد:
ترکیبات اصلی موجود در برگ‌های کراتوم، میتراژینین و ۷-هیدروکسی میتراژینین، بر گیرنده‌های اپیوئیدی مغز تأثیری مشابه داروهای مخدر دارند. همان‌طور که مواد افیونی می‌توانند باعث وابستگی شوند، کراتوم نیز به دلیل اثرات مشابهش بر مغز، پتانسیل ایجاد وابستگی را دارد.
از آنجا که کراتوم و مواد افیونی گیرنده‌های یکسانی را در مغز تحت تأثیر قرار می‌دهند، برخی افراد از آن برای مقابله با اعتیاد به مواد افیونی استفاده می‌کنند. با این حال، خود کراتوم نیز می‌تواند اعتیادآور باشد و ممکن است چرخه سوءمصرف مواد را تداوم بخشد.
مطالعات نشان داده‌اند که مصرف مداوم کراتوم برای بیش از شش ماه، احتمال بروز علائم ترک را افزایش می‌دهد. این ماده همچنین در مصرف طولانی مدت می‌تواند اثرات مشابهی با سایر مواد افیونی و محرک‌ها، مانند ایجاد تحمل و وابستگی، داشته باشد.
برخی از پیامدهای طولانی‌مدت مصرف کراتوم شامل روان‌پریشی، توهم، تشنج و کاهش وزن است که بیشتر در افرادی که به‌طور مداوم از این ماده استفاده می‌کنند، مشاهده می‌شود. علائم ناشی از ترک کراتوم می‌تواند شامل بی‌خوابی، آبریزش بینی، نوسانات خلقی و رفتارهای پرخاشگرانه باشد.
براساس یک گزارش، بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۷، یازده مورد مرگ مرتبط با کراتوم در ایالات متحده ثبت شده است. در نُه مورد از این موارد، مصرف هم‌زمان سایر مواد مانند الکل و کوکائین نقش داشته است.
این آمار نشان می‌دهد که مصرف بیش از حد کراتوم خالص، حتی در دوزهای بالا، احتمالاً دشوار است. اطلاعات محدودی درباره اثرات ترکیب کراتوم با سایر مواد وجود دارد و تعامل آن با دیگر مواد همچنان تا حد زیادی ناشناخته است.
مواضع رسمی درباره استفاده از کراتوم همچنان مورد بحث است. برخی کارشناسان بر ممنوعیت آن تأکید دارند، در حالی که برخی دیگر معتقدند تحقیقات بیشتری برای تعیین سیاست‌های دقیق در مورد این ماده ضروری است.
به دلیل کمبود تحقیقات جامع درباره کراتوم، روش‌های درمانی مؤثر برای سوءمصرف و وابستگی به آن هنوز به‌طور کامل مشخص نشده‌اند. با این‌حال، درمان‌های پیشنهادی ممکن است مشابه روش‌های مورد استفاده در برنامه‌های ترک اعتیاد به مواد افیونی باشد، از جمله رفتاردرمانی و درمان‌های دارویی کمکی.
