یک تحقیق انجام شده در سال 2022 که در نشریه Nature Communications منتشر شد، بر روی بیش از 36 هزار اسکن MRI مغز نشان داد که مصرف روزانه چهار واحد الکل (معادل دو لیوان شراب یا آبجو) می‌تواند منجر به آسیب‌های ساختاری و کاهش حجم مغز شود که این تغییرات مشابه اثرات 10 سال پیری است. این یافته‌ها تنها بخشی از تصویر بزرگ‌تری هستند که دانشمندان درباره اثرات الکل بر مغز در حال کشف آن هستند.
مطالعه برجسته‌ای از دانشگاه پنسیلوانیا با تحلیل داده‌های مربوط به عادات مصرف الکل افراد، شواهد دقیق‌تری ارائه کرد. این پژوهش روی داده‌های بزرگ‌ترین بانک اطلاعات MRI مغز دنیا (Biobank بریتانیا) انجام شد و نشان داد که حتی مصرف کم الکل (یک تا دو واحد در روز) می‌تواند باعث کاهش حجم کلی مغز و ماده خاکستری در نواحی مختلف شود.
محققان برای درک بهتر این تأثیرات، آن‌ها را با روند طبیعی پیری مقایسه کردند؛ به‌طوری‌که مصرف یک واحد الکل در روز اثری مشابه شش ماه افزایش سن دارد. این اثرات به‌صورت تصاعدی افزایش می‌یابد؛ مصرف دو واحد در روز معادل دو سال پیری و سه واحد معادل سه سال و نیم پیری است.
نتایج نشان داد که افرادی که روزانه چهار واحد یا بیشتر الکل می‌نوشند، کاهش حجم مغزی مشابه 10 سال پیری تجربه می‌کنند. نکته نگران‌کننده این است که چنین مقداری از الکل برای بسیاری از افراد ناچیز به نظر می‌رسد.
رمی داویت، یکی از نویسندگان این مطالعه، توضیح می‌دهد که تأثیرات الکل بر مغز به‌طور تصاعدی افزایش می‌یابد؛ بنابراین، هر نوشیدنی اضافی در روز می‌تواند آسیب بیشتری نسبت به نوشیدنی‌های قبلی وارد کند.
البته هنوز سوالات زیادی بی‌پاسخ باقی مانده است. گیدئون ناو، نویسنده اصلی مطالعه می‌گوید: « شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد مصرف زیاد و متمرکز الکل تأثیرات مخرب‌تری بر مغز دارد، اما هنوز به‌طور دقیق این موضوع را بررسی نکرده‌ایم.»
همچنین باید توجه داشت که این پژوهش تنها وجود ارتباط را نشان می‌دهد، نه علت و معلول را. البته محققان امیدوارند با استفاده از داده‌های زیستی گسترده‌تر و مطالعاتی که افراد را در طول زمان پیگیری می‌کنند، بتوانند به درک دقیق‌تری از اثرات مستقیم الکل برسند.
از زمان انتشار این تحقیق در سال 2022، مطالعات بیشتری در این زمینه انجام شد. به‌عنوان مثال، یکی از آن‌ها با بررسی اطلاعات حدود 250 هزار نفر، نشان داد که مصرف الکل می‌تواند روند پیری بیولوژیکی را تسریع کند. مطالعه‌ای دیگر نیز مشخص کرد که نوشیدن حداقل چهار واحد استاندارد الکل در هفته با نشانگرهای زیستی مرتبط با افت عملکرد شناختی مغز ارتباط دارد.
بیشتر تحقیقات اخیر متمرکز بر این هستند که چگونه مصرف الکل می‌تواند سرعت پیری مغز را افزایش دهد. برخی از این پژوهش‌ها تغییرات ساختاری مغز در افراد با مصرف مزمن الکل را به‌وضوح شناسایی کرده‌اند.
اما درنهایت، سؤال مهم این است: آیا مصرف الکل در سطحی مشخص، بی‌خطر است؟ پاسخ چندان دلگرم‌کننده نیست؛ چرا که تحقیقی در سال 2024 به این نتیجه رسید که وقتی بحث ارتباط مصرف الکل با زوال عقل مطرح می‌شود، هیچ مقدار ایمنی برای مصرف الکل وجود ندارد.
