آیاهواسکا (Ayahuasca) یک نوشیدنی قوی و توهم‌زا است که از سوی قبایل بومی جنگل‌های بارانی آمازون مصرف می‌شود. این نوشیدنی در واقع چایی است از ترکیبی از گیاهان مختلف تهیه می‌شود و دارای تاریخچه طولانی و غنی در میان مردم بومی آمریکای جنوبی است.
آیاهواسکا معمولاً در یک محیط تشریفاتی مصرف می‌شود و به عنوان دارویی طبیعی برای شفای درونی و برقراری ارتباط با اجداد در قلمرو ارواح در نظر گرفته می‌شود. این مراسم که توسط رهبران با پیروی از سنت‌های قدیمی هدایت می‌شود، نقش مهمی در فرهنگ قبایل بومی جنگل‌های آمریکای جنوبی دارد.
این چای ترکیبی از درخت انگور آیاهواسکا (Banisteriopsis caapi) و برگ‌های درختچه چاکرونا (Psychotria viridis) است. برگ‌ها حاوی ترکیب دی‌متیل‌تریپتامین (DMT) هستند که یک روانگردان قوی است و باعث توهمات شدید می‌شود.
نوشیدنی آیاهواسکا مایعی غلیظ است که از حرارت دادن یا جوشاندن و دم کردن دو ماده اولیه (انگورهای خاص و برگ‌های بومی آمازون) از جنگل‌های بارانی از تهیه می‌شود. انگور و برگ‌های گیاه سایکوتریا ویریدیس را ساعت‌ها در آب می‌جوشانند و در نهایت یک مایع غلیظ قهوه‌ای تیره شبیه به چای به دست می‌آید.
برخلاف گیاهی که حاوی آن است، DMT به عنوان ماده‌ای با پتانسیل اعتیاد بالا و بدون استفاده پزشکی طبقه‌بندی می‌شود. با این حال، مطالعات جدید نشان می‌دهند که آیاهواسکا ممکن است در درمان اعتیاد به مواد افیونی و الکل مفید باشد.
آیاهواسکا که به نام‌های هوآسکا، یاگ، دم، دایم، چای و لا پورگا نیز شناخته می‌شود و به معنای انگور مردگان یا انگور روح است. تهیه چای قرمز قهوه‌ای آیاهواسکا چندین ساعت طول می‌کشد و طعم تلخ و ناخوشایندی دارد. انگور و درختچه با هم دم می‌شوند تا اثر این ماده ماندگارتر شود. بدون آلکالوئیدهای انگور، اثرات DMT موجود در برگ‌ها تقریباً ۲۰ دقیقه طول می‌کشد، اما با ترکیب گیاهان، اثرات چای آیاهواسکا می‌تواند بین ۴ تا ۸ ساعت باقی بماند.
برای تجربه اثرات دی‌متیل‌تریپتامین (DMT)، تنها مصرف برگ‌ها کافی نیست. آنزیم‌های موجود در معده افراد، DMT را قبل از رسیدن به جریان خون تجزیه می‌کنند. این امر به افراد اجازه می‌دهد تا گیاهان، میوه‌ها و سبزیجات حاوی DMT را بدون تجربه توهم مصرف کنند. DMT از برگ‌ها به جریان خون و سپس به مغز می‌رسد و تأثیر قوی بر گیرنده‌های سروتونین در مغز دارد، مشابه ال‌اس‌دی، قارچ‌های جادویی و سایر مواد روانگردان.
بسیاری از مردم فکر می‌کنند که نوشیدن چای توهم‌زا بی‌خطر است. اما مصرف هر نوع ماده مخدر خطراتی دارد و برخی افراد بلافاصله پس از مصرف این چای جان خود را از دست داده‌اند. این چای به‌ویژه خطرناک است زیرا اندازه‌گیری شدت آن دشوار است و دسته‌های مختلف آن از نظر قدرت متفاوت هستند.
علاوه بر حالت تهوع و استفراغ شدید، مهم‌ترین اثرات چای شامل توهمات خارج از بدن و ادراک تغییر یافته است که می‌تواند باعث شود افراد چیزهایی را ببینند، بشنوند و احساس کنند که واقعی نیستند.
اثرات ذهنی آیاهواسکا بسیار شدید و طاقت‌فرسا است. توهمات بصری معمولاً رخ می‌دهند، جایی که ممکن است تجربه حرکت با سرعت بالا از طریق تونل‌های بی‌پایان الگوهای هندسی که به طور مداوم تغییر رنگ می‌دهند، داشته باشید. این سفر می‌تواند شامل رؤیاها، مکاشفه‌های عرفانی یا معنوی و تجربه‌های زندگی از «زندگی‌های گذشته» باشد.
تجربیات پردازش نشده و آسیب‌های گذشته ممکن است در طول مصرف آیاهواسکا ظاهر شوند، که می‌تواند متضاد و احساسی باشد، اما در درازمدت رهایی‌بخش است. دوز بالای آیواسکا می‌تواند به تجربه «شکوفایی» منجر شود، که شامل از دست دادن کامل هویت و احساس ادغام با «همه آنچه وجود دارد» است، که به آن «مرگ نفس» نیز می‌گویند.
اثرات فیزیکی فوری آیاهواسکا عمدتاً منفی است. استفراغ و اسهال معمولاً پس از مصرف آن رخ می‌دهد و بسیاری معتقدند که این علائم جزء ضروری تجربه هستند و به پاکسازی بدن کمک می‌کنند. این علائم می‌توانند به دلیل کم‌آبی شدید، بالقوه کشنده باشند. همچنین، ایست قلبی و تشنج نیز ممکن است رخ دهد.
مصرف آیاهواسکا می‌تواند به دلیل تعامل آن با سروتونین در مغز برای افرادی که داروهای ضد افسردگی مصرف می‌کنند، خطرناک و حتی کشنده باشد. با این حال، بسیاری از افرادی که این نوشیدنی را مصرف کرده‌اند، گزارش داده‌اند که تجربه‌های خوبی یا بدی داشته‌اند و توهماتی شبیه به تجربیات نزدیک به مرگ را تجربه کرده‌اند. اثرات فیزیکی کوتاه مدت آیاهواسکا عبارتنداز:
اثرات طولانی‌مدت آیاهواسکا هنوز در حال بررسی است. برخی تحقیقات نشان می‌دهند که استفاده از آن احتمالاً به عملکرد طبیعی مغز آسیب نمی‌رساند. با این حال، توهم‌زاهای رایج می‌توانند باعث روان‌پریشی پایدار و اختلال ادراک مداوم توهم‌زا شوند که با توهمات تصادفی یا تحریک بصری مانند دیدن هاله در اطراف اجسام متحرک مشخص می‌شود. همچنین، برخی مطالعات نشان داده‌اند که داروهای روانگردان، از جمله آیاهواسکا، می‌توانند تغییراتی در ساختار مغز و شخصیت ایجاد کنند.
خطر وابستگی یا اعتیاد به آیاهواسکا نسبتاً کم است. تاکنون هیچ مدرک معتبری نشان نداده که استفاده از چای (یا DMT) منجر به تحمل می‌شود. این به معنای عدم امکان اعتیاد رفتاری به تجربه مصرف دارو نیست.
آیاهواسکا هیچ اثر اعتیادآور فیزیکی ندارد، به این معنی که شما نمی‌توانید از نظر جسمی به آیواسکا وابسته شوید. از نظر ذهنی نیز، آیواسکا در بیشتر موارد اعتیادآور نیست. وابستگی روانی به آیاهواسکا نادر است و عمدتاً در افرادی رخ می‌دهد که به طور منظم از سایر مواد تغییر دهنده ذهن استفاده می‌کنند و مستعد مشکلات روانی هستند.
اکثر مصرف‌کنندگان آیواسکا تجربه آن را بسیار شدید توصیف می‌کنند و این تجربه به گونه‌ای است که نمی‌توان آن را به طور منظم تکرار کرد. با توجه به اینکه احتمال آسیب مغزی ناشی از توهم می‌تواند بسیار شدید باشد، افرادی که به طور مکرر از آیاهواسکا سوءاستفاده می‌کنند، مقادیر بیشتری از آن را مصرف می‌کنند یا زمان بیشتری را صرف مخفی کردن آن می‌کنند، باید به دنبال درمان یا ترک اعتیاد باشند.
