بنزودیازپین‌ها، یا «بنزو»، داروهایی هستند که به عنوان تضعیف‌کننده‌های سیستم عصبی مرکزی طبقه‌بندی می‌شوند. این داروها به شکل قرص، کپسول و فرم تزریقی موجود بوده و برای استفاده سرپایی و بیمارستانی تجویز می‌شوند.
برخی از بنزودیازپین‌ها کوتاه اثر و برخی دیگر طولانی‌اثر هستند. استفاده طولانی مدت و روزانه از این داروها توصیه نمی‌شود و مصرف غیرپزشکی آن‌ها غیرقانونی است. ترکیب بنزودیازپین‌ها با سایر داروهای افسردگی مانند مواد افیونی یا الکل، خطر مصرف بیش از حد تصادفی را افزایش می‌دهد.
اعتیاد به بنزودیازپین به معنای وابستگی به این داروها است که باعث می‌شود فرد قادر به کاهش یا توقف مصرف آن‌ها نباشد. این نوع اعتیاد به دلیل دسترسی آسان به این داروها، تجویز مکرر و اثرات فیزیولوژیکی و فیزیکی قوی آن‌ها، به سرعت شکل می‌گیرد.
اعتیاد نه تنها می‌تواند باعث تغییرات فیزیولوژیکی شود، بلکه چندین تغییر رفتاری مضر را نیز به همراه دارد که به تمامی جنبه‌های زندگی شما آسیب می‌زند. اعتیاد به بنزودیازپین باعث تغییرات عملکردی در مغز می‌شود که بر انگیزه، فرآیندهای فکری و رفتارهای شما تأثیر می‌گذارد، به طوری که مصرف بنزودیازپین اولویت اول فرد قرار می‌گیرد.
اعتیاد به بنزودیازپین می‌تواند بر جنبه‌های فیزیکی، ذهنی و رفتاری تأثیر بگذارد، زیرا این نوع وابستگی بخش‌های مختلف بدن و ذهن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از علائم رفتاری ناشی از اعتیاد به بنزودیازپین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
علائم فیزیکی نیز شامل:
در کلاس بنزودیازپین‌ها، طیف وسیعی از داروها وجود دارد که معمولاً نام‌های عمومی آن‌ها با پسوند -pam ختم می‌شود. این داروها بر اساس سرعت شروع و مدت اثر به سه دسته طولانی اثر، متوسط اثر و کوتاه اثر طبقه‌بندی می‌شوند.
به طور کلی، بنزودیازپین‌های کوتاه‌اثر پتانسیل اعتیاد بالاتری دارند و اثرات ترک شدیدتری دارند. آن‌ها به سرعت عمل می‌کنند اما اثرات طولانی‌مدت ندارند. بنزودیازپین‌های طولانی‌اثر مدت بیشتری طول می‌کشد تا عمل کنند، اما اثرات آن‌ها طولانی‌تر است.
اگر فردی که بنزودیازپین طولانی‌اثر مصرف می‌کند اثرات آن را به سرعت احساس نکند، ممکن است به بنزودیازپین کوتاه‌اثر یا دوز اضافی بنزودیازپین طولانی‌اثر روی بیاورد. این سوءمصرف خطرناک می‌تواند باعث افزایش علائم نامطلوب و افزایش شانس تحمل و وابستگی شود. نمونه‌هایی از بنزودیازپین‌های تجویز شده و مورد سوءمصرف عبارتنداز:
بنزودیازپین‌ها به عنوان داروهای تجویزی برای درمان اضطراب، بی‌خوابی و اختلالات تشنج استفاده می‌شوند. اما به دلیل ایجاد احساس آرامش و سرخوشی، پتانسیل سوءاستفاده بالایی دارند.
این داروها سیستم عصبی مرکزی را تضعیف کرده و به گیرنده‌های GABA در مغز متصل می‌شوند، که باعث کاهش تنش فیزیکی و احساسی و تأثیر بر سیستم پاداش مغز می‌شود. دوپامین، ماده شیمیایی حساس خوب مغز، در طول فعالیت‌های لذت‌بخش آزاد می‌شود. با گذشت زمان، بنزودیازپین‌ها با سطوح دوپامین در مغز تداخل پیدا کرده و نیاز به این ماده شیمیایی را افزایش می‌دهند.
رسیدن به احساس آرامش و سرخوشی می‌تواند افراد را به سوءاستفاده از بنزودیازپین‌ها سوق دهد. سوءاستفاده به معنای استفاده از دارو به شکلی غیر از روشی است که تجویز شده.
فرد ممکن است با مصرف بیش از حد مجاز، استفاده از بنزودیازپین‌ها برای کاهش ناراحتی، یا مصرف نسخه‌های دوستانش، از این داروها سوءاستفاده کند. اگرچه سوءاستفاده به تنهایی اعتیاد محسوب نمی‌شود، اما ادامه آن در طول زمان می‌تواند به اعتیاد به بنزودیازپین منجر شود.
اگر کسی به بنزودیازپین‌ها تحمل پیدا کند یا به آن‌ها وابسته شود، به این معنا نیست که حتماً اعتیاد دارد. اما با گذشت زمان، احتمال دارد که فرد به دوزهای بالاتر یا مصرف مکرر بنزودیازپین‌ها نیاز پیدا کند تا همان اثرات را احساس کند، که به آن تحمل گفته می‌شود.
تحمل می‌تواند حتی زمانی که دارو دقیقاً مطابق دستور مصرف شود، افزایش یابد و در صورت سوءاستفاده نیز بیشتر می‌شود. وابستگی زمانی است که فرد به طور فیزیولوژیکی به بنزودیازپین‌ها عادت می‌کند.
مصرف نادرست و مداوم باعث می‌شود که بدن به وجود بنزودیازپین در سیستم عادت کند، و در صورت کاهش یا ترک مصرف، علائم ترک ظاهر می‌شوند. به عبارت دیگر، فرد احساس می‌کند که برای عملکرد و احساس طبیعی نیاز به این دارو دارد. با وابستگی شدید، ممکن است فرد به مصرف بنزودیازپین ادامه دهد تا از علائم ناخواسته ترک جلوگیری کند.
اعتیاد به بنزودیازپین به طور رسمی به عنوان اختلال مصرف بنزودیازپین شناخته می‌شود. اگرچه تشخیص رسمی باید توسط متخصصان انجام شود، معیارهای زیر می‌توانند به شناسایی اختلال مصرف مواد کمک کنند. اگر شما یا یکی از عزیزانتان در ۱۲ ماه گذشته دو یا چند مورد از این علائم را تجربه کرده‌اید، ممکن است زمان آن رسیده باشد که از یک مرکز ترک اعتیاد کمک حرفه‌ای بخواهید:
اگر شما یا یکی از عزیزانتان علائم سوءمصرف یا اعتیاد به بنزودیازپین را تجربه می‌کنید، مهم است که به دنبال درمان مناسب باشید.
