اسکیزوفرنی (شیزوفرنی) یک بیماری نادر اما جدی در حوزه سلامت روان است که معمولاً در اواخر نوجوانی تا اوایل بزرگسالی ظاهر می‌شود. به‌عنوان یک اختلال روانپریشی، اسکیزوفرنی می‌تواند علائمی مانند هذیان، پارانویا، توهم و مشکلات شناختی ایجاد کند که ممکن است فرد را از درک صحیح واقعیت دور کند.
این علائم می‌توانند توانایی فرد را در انجام کارها، ادامه تحصیل، حفظ روابط اجتماعی و حتی مراقبت از خود به شدت تحت تأثیر قرار دهند. با این حال، گزینه‌های درمانی بلندمدت برای کمک به افراد مبتلا در مدیریت علائم و حتی در برخی موارد، بهبودی کامل، در دسترس هستند.
علت دقیق اسکیزوفرنی هنوز مشخص نیست، اما پژوهش‌ها نشان می‌دهند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، رشد عصبی و محیطی می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند، از جمله:
طبق منابع رسمی پزشکی مانند راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، روانپریشی ناشی از مصرف مواد و اسکیزوفرنی به عنوان اختلالات جداگانه در نظر گرفته می‌شوند. با این حال، برخی تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف مت آمفتامین ممکن است خطر ابتلا به اسکیزوفرنی را در سنین بالاتر افزایش دهد.
مطالعاتی که در تایلند و چین انجام شده است، نشان می‌دهد که بسیاری از بیمارانی که به دلیل روانپریشی ناشی از مت آمفتامین در مراکز درمانی بستری شده‌اند، پس از تداوم علائم، تشخیص آن‌ها به اسکیزوفرنی تغییر یافته است.
با این حال، تحقیقات دیگری حاکی از آن است که ابتلا به اسکیزوفرنی می‌تواند یک عامل خطر برای بروز روانپریشی ناشی از مصرف مت آمفتامین باشد، نه لزوماً برعکس. اگرچه ممکن است بین این دو اختلال ارتباطی وجود داشته باشد، اما برای درک دقیق‌تر این رابطه، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
روانپریشی ناشی از مصرف مت آمفتامین و اسکیزوفرنی دارای علائم مشترک متعددی هستند. هر دو می‌توانند بر بخش‌های مشابهی از مغز تأثیر بگذارند، زیرا مصرف مت آمفتامین و ابتلا به اسکیزوفرنی ممکن است با تغییر میزان برخی از انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند دوپامین، سروتونین و نوراپی‌نفرین در مغز مرتبط باشد. برخی از علائم مشترک این دو اختلال عبارتنداز:
اگرچه روانپریشی ناشی از مت‌آمفتامین و اسکیزوفرنی دارای شباهت‌های زیادی هستند، اما در علت بروز و تأثیر آن‌ها بر بدن تفاوت‌هایی وجود دارد. روانپریشی ناشی از مت‌آمفتامین به دلیل مصرف این ماده ایجاد می‌شود. مت آمفتامین که یک محرک قوی از خانواده آمفتامین‌هاست، حتی در دوزهای پایین نیز می‌تواند باعث تغییر در ادراک فرد شود.
این نوع روانپریشی مستقیماً ناشی از بیماری‌های روانی مانند اسکیزوفرنی یا سایر اختلالات مرتبط با روانپریشی نیست. در مقابل، علت دقیق اسکیزوفرنی هنوز مشخص نشده است، اما برخی از عوامل خطر برای این اختلال شامل سابقه خانوادگی اسکیزوفرنی، استرس یا تجربه ضربه روحی در دوران رشد و تغییرات طبیعی در شیمی مغز هستند.
برخی تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف مواد مخدر می‌تواند خطر ابتلا به اسکیزوفرنی را افزایش دهد. شیوع این اختلال در افرادی که سابقه سوءمصرف مواد دارند، بیشتر از جمعیت عمومی است. این مواد شامل حشیش، مواد افیونی و مت آمفتامین می‌شود.
مصرف مت‌آمفتامین اغلب با عوارضی از جمله روانپریشی همراه است. این ماده که به‌عنوان یک داروی غیرقانونی محبوب شناخته می‌شود، به دلیل تأثیرات فیزیکی قوی خود نیز شهرت دارد. از جمله عوارض شایع مصرف مت می‌توان به بیش‌فعالی، افزایش سرعت تنفس و آسیب به دندان‌ها و لثه‌ها اشاره کرد.
در مقابل، اسکیزوفرنی عمدتاً به دلیل تأثیرات آن بر ادراک فرد شناخته می‌شود و اثرات فیزیکی خاصی ندارد. فردی که دچار یک دوره اسکیزوفرنی می‌شود، از دید اطرافیان ممکن است منزوی یا دچار گفتار و رفتار نامفهوم به نظر برسد.
روانپریشی ناشی از مصرف مت آمفتامین معمولاً در طول یا بلافاصله پس از مصرف آن رخ می‌دهد. در صورتی که فرد برای مدتی از مصرف مت‌آمفتامین خودداری کند، احتمال بروز علائم روانپریشی به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد. هرچند مواردی از روانپریشی پایدار که ماه‌ها یا حتی سال‌ها پس از ترک مت‌آمفتامین ادامه داشته باشد گزارش شده است، اما این اتفاق نادر است.
از سوی دیگر، اسکیزوفرنی معمولاً یک اختلال مادام‌العمر است. در حالی که مصرف برخی مواد ممکن است بر شدت علائم تأثیر بگذارد، اما این بیماری معمولاً پس از شروع، به‌صورت دائمی ادامه می‌یابد.
سوءمصرف مت آمفتامین می‌تواند تأثیرات مخربی بر سلامت جسمی و روانی داشته باشد. به همین دلیل، دریافت درمان مناسب برای کاهش خطرات ناشی از سوءمصرف این ماده ضروری است.
روش‌های درمانی برای روانپریشی ناشی از مت آمفتامین و اسکیزوفرنی متفاوت هستند. روانپریشی ناشی از مت معمولاً نشانه‌ای از یک اختلال مزمن مصرف مواد است. در این موارد، درمان می‌تواند شامل کاهش وابستگی به مت آمفتامین و یادگیری مهارت‌هایی برای جایگزینی سوءمصرف مواد باشد.
در مقابل، درمان اسکیزوفرنی بیشتر بر کنترل علائم روانپریشی و کمک به فرد در مدیریت زندگی پس از یک دوره روانپریشی تمرکز دارد. اگرچه اسکیزوفرنی به‌طور سنتی به درمان‌های موجود پاسخ‌دهی محدودی داشته است، اما روش‌های جدید همواره در حال تحقیق و توسعه هستند.
هر دو وضعیت می‌توانند توانایی فرد را برای عملکرد در زندگی روزمره تحت تأثیر قرار دهند. برای دریافت بهترین گزینه درمانی در حوزه سلامت روان یا ترک اعتیاد، می‌توانید با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید.
طی کردن مسیر درمان اعتیاد به مت‌آمفتامین گامی اساسی در روند بهبودی است. همکاری با متخصصان مجرب می‌تواند به شناسایی و رفع علل اصلی سوءمصرف کمک کرده و زمینه را برای بازگشت به یک زندگی سالم فراهم سازد.
کلینیک روانپزشکی و ترک اعتیاد دی با بیش از دو دهه سابقه درخشان در زمینه ترک انواع مواد مخدر، به صورت بیست و چهار ساعته پذیرای بیماران گرامی می‌باشد.
