پیشگیری اولیه و ثانویه در اعتیاد به مواد مخدر

نویسنده دکتر شهرام حسام بختیاری

ناشر کلینیک ترک اعتیاد و روانپزشکی دی

پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر یعنی مجموعه ای از رفتارها که با به کار گیری اقداماتی از بروز اعتیاد به مواد مخدر و ابتلاء فرد به آن جلوگیری می کند. پیشگیری شامل اقداماتی است که برای کاهش عواملی که فرد را در معرض اعتیاد به مواد مخدر قرار می دهد و افزایش عواملی که فرد را از مصرف مواد مخدر و خطر اعتیاد آگاه می کند.

پیشگیری اولیه

به شیوه، ضوابط و موازینی گفته می شود که از وقوع اعتیاد جلوگیری می کند. پیشگیری اولیه در واقع مصونیت بخشی به کودکان، نوجوانان و سایر افراد جامعه است. این امر زمانی مقدور می گردد که عوامل محیطی مؤثر بر این امر از زندگی افراد حذف گردد.

در واقع با ایجاد تغییراتی در محیط، عوامل معتادساز برطرف گردد. اکثر معتادان، افرادی هستند زودرنج، کم صبر، این افراد تحمل اندکی برای محرومیت و شکست دارند. خیلی زود تحت تأثیر برخی از وسوسه های دوستان ناباب قرا می گیرند.

غرور کاذب در آن ها سبب می شود تا مبادرت به اعمال خطر آفرینی کنند و نهایتاً در دام اعتیاد به مواد مخدر گرفتار شوند. به طور کلی فرد معتاد دارای یک شخصیت سست، کم ثبات و ضعف در اعتماد به نفس است. بنابراین در پیشگیری اولیه باید تمهیداتی برای گسترش و بسط سلامت عمومی، بهداشت روانی و تکامل شخصیت روانی کودکان اندیشیده شود.

به عبارتی می باید با شخصیت بخشی نیرومند از همان ابتدا کودکانمان را واکسیناسیون روانی کنیم تا از ابتلاء به این پدیده شوم مصون بمانند. ساختار شخصیتی مستقل، امیدوار، با تحمل و قدرت مواجهه با ناهمواری های اجتماعی از جمله عواملی هستند که این واکسیناسیون روانی را مقدور می سازند.

پیشگیری اولیه و ثانویه در اعتیاد به مواد مخدر

پیشگیری ثانویه

پیشگیری ثانویه شامل تمهیدات ویژه ای می گردد که می باید به لحاظ جلوگیری از توسعه اعتیاد به مواد مخدر صورت پذیرد.

این بخش شامل موارد زیر است:

1- پیدا کردن افراد مبتلا به اختلال مصرف مواد مخدر

2- تشخیص زودرس ابتلاء به اعتیاد

3- درمان های مؤثر

4- پیگیری جدی درمان و توان بخشی یک فرد معتاد تمایل قوی به داشتن همراه و هم سنخ برای کارهای خود دارد.

دوست دارد فرد یا افراد دیگری را در مشروب خواری و یا مصرف مواد مخدر با خود همراه کند و یا در جمع آنان باشد. تمایل به این کار از یک طرف و ضعف اقتصادی و نیاز به کسب درآمد با فروش این گونه مواد در بسیاری از معتادان باعث می گردد که دنبال اشاعه اعتیاد به مواد مخدر بروند.

بنابراین کشف معتادان و اقدامات سریع و پیگیر برای برطرف نمودن ابتلاء در آنان از مسائل مهم در جلوگیری از بسط بیماری اعتیاد است. برای سالیان متوالی و پی در پی توجه مقامات داخلی و بین المللی بیشتر متوجه جلوگیری از قاچاق و توزیع مواد مخدر بوده است و صرفاً در چند دهه اخیر بعد از جنگ جهانی دوم، با تشکیل سازمان جهانی بهداشت واحدی برای مسائل اعتیاد به مواد مخدر به وجود آمده است.

ویژگی افرادی که آمادگی ابتلاء به اعتیاد به مواد مخدر را دارند:

1- وابستگی عاطفی و مادی به دیگران توأم با خشم و پرخاشگری

2- ناتوانی در بیان احساسات

3- رشد نیافتن و نداشتن بلوغ عاطفی

4- اضطراب در برقراری روابط عاطفی – اجتماعی با دیگران

5- درون گرایی نسبت به افرادی که در زندگی وی دارای نقش هستند

6- پایین بودن آستانه تحمل شکست ها

7- بزرگ منشی

8- احساس جدایی و فاصله با دیگران

9- کمال گرایی غیرمنطقی

10- احساس تقصیر و گناه نسبت به اعمال خود

11- واکنش گرایی