اصل اساسی درمان، اطمینان بخشی به بیمار و حمایت و نگهداری از او در محیطی ساکت و آرام در نزدیکی افراد خانواده یا افراد حامی اوست.
در صورتی که احتمال انجام دادن اعمال خطرناک وجود داشته باشد، مهار فیزیکی با ملایمت انجام می شود، اما در صورت امکان بهتر است این کار انجام نشود. داروهای ضد روان پریشی، به ویژه با مقادیر زیاد، ممکن است اوضاع را بدتر کنند.
اضطراب و دیگر علائم معمولاً پس از ۲۰ دقیقه فروکش می‌کند اما مداخلات محیطی و اقدامات روانشناختی چند ساعت طول می‌کشد تا جواب دهند و روان درمانی برای ایجاد انگیزه و پیشگیری از بازگشت وابستگی ضروری است.
اختلالات خلقی ناشی از مصرف مواد توهم زا بسیار شایع هستند و معمولاً چند دقیقه تا چند ساعت و به ندرت بیشتر طول می کشد. این علائم که ممکن است به افسردگی اساسی، مانیا و هیپومانیا شبیه باشند، معمولاً با اقدامات حمایتی و محافظتی و با اتمام اثر ماده مصرف شده از بین می روند، مگر اینکه درباره آن ها اختلالات خلقی پیشینی وجود داشته باشد که با مصرف مواد توهم زا تشدید یابد. افکار خودکشی به دقت باید ارزیابی شوند.
اختلالات روان پریشانه ناشی از مواد توهم زا در 1 تا ۵ درصد از مصرف کنندگان این مواد به صورت توهمات بارز و هذیان هستند که یک ماه یا بیشتر ادامه پیدا می کنند.
در صورت تداوم مصرف مقادیر زیاد این مواد، ممکن است این اختلال به صورت پایدار در آید. در موارد اخیر، ممکن است آسیب‌پذیری ژنتیک هم وجود داشته باشد.
بیمارانی که روان پریشی پایدار پیدا می‌کنند، معمولاً جوان تر هستند و علائم مثبت بیشتری دارند. درمان این بیماران مانند درمان دیگر اختلالات روان پریشانه شامل آموزش، درمان حمایتی، خانواده درمانی و دارودرمانی با داروهای ضد روان پریشی است.
اختلال ادراکی پایدار ناشی از مصرف مواد توهم زا ممکن است حتی با یک بار مصرف این مواد هم عارض شوند و تا روزها، هفته‌ها و حتی ماه ها تکرار شوند، و به آشفتگی و خطا رفتگی فرد بینجامند.
بعد از قطع مصرف مواد توهم زا ممکن است تجربیاتی که با مسمومیت با مواد توهم زا رخ داده بودند (از جمله تشدید رنگ ها، توهمات هندسی، جرقه های رنگی، هاله دور اشیا، تار بینی، درشت بینی یا ریزبینی)، بدون مصرف مواد توهم‌زا مجدداً تجربه شوند.
به این پدیده «گذشته نمایی» می گویند. گذشته نمایی ها که معمولاً گذرا (چند ثانیه ای) هستند، به علت کژکاری سامانه سروتونرژیک بوده، اگر اقدامات دیگری به جز آموزش و اطمینان بخشی انجام نشود، در نیمی از موارد طی ۵ سال برطرف می‌شوند.
اختلال ادراکی پایدار ناشی از مصرف مواد توهم زا با مصرف مواد محرک، مواد کانابینوئید، فعالیت زیاد بدنی و خستگی بدتر می شوند. روان درمانی حمایتی و استفاده از عینک آفتابی برای کاهش تأثیر محرک های نورانی نیز توصیه می‌شود. داروهای ضد روان پریشی و مهارکننده های اختصاصی بازجذب سروتونین هم مفید هستند.
دلیریوم ناشی از مصرف مواد توهم زا، نادر است و معمولاً به علت مصرف هم زمان مواد دیگر همراه با مواد توهم زا است. از دیگر اختلالات ناشی از مواد توهم زا می توان به تغییرات شخصیتی اشاره کرد که عده ای معتقدند نه تنها با مصرف مکرر، بلکه با یک بار مصرف مواد توهم زا هم ممکن است عارض شود. به طور خلاصه، دلیریوم حین مسمومیت، اختلال روان پریشانه همراه با توهم یا پنداره، اختلالات اضطرابی، اختلالات خواب درمان علامتی می شوند.
به ویژه داروهای ضد افسردگی و ضد روان پریشی که خواص ضد کولینرژیک و آرام‌بخشی کمتری داشته باشند ترجیح داده می شوند، زیرا داروهایی که خواص ضد کولینرژیک و آرام‌بخشی زیاد داشته باشند، بالقوه بیشتر مورد سوءمصرف واقع می‌شوند. همچنین باید از تجویز آرام بخش های مسکن خواب - آور قوی و بنزودیازپین ها به سبب احتمال وابستگی به آن ها اکیداً پرهیز کرد.
