متادون یک ماده افیونی قوی اما تحت کنترل است که برای تحریک ملایم گیرنده‌های مواد افیونی در بدن و در یک بازه زمانی طولانی طراحی شده است. این دارو با کاهش یا مهار علائم ترک و هوس مصرف مواد افیونی عمل می‌کند.
مانند سایر مخدرها، متادون نیز به‌عنوان یک مضعف سیستم عصبی مرکزی فعالیت کرده و در طول اثرگذاری، عملکرد مغز و سیستم عصبی را کند می‌کند. مصرف این دارو برای اهداف غیرپزشکی و ایجاد احساس سرخوشی غیرقانونی است و می‌تواند منجر به وابستگی شدید جسمی و آسیب‌های جدی روانی شود.
در مقابل، بنزودیازپین‌ها که اغلب با نام بنزو شناخته می‌شوند، گروهی از داروها هستند که به‌عنوان مضعف‌های سیستم عصبی مرکزی طبقه‌بندی می‌شوند. امروزه ده‌ها نوع بنزودیازپین تجویزی در دسترس است، اما علاوه بر نسخه‌های قانونی، نمونه‌های غیرقانونی و تقلبی آن‌ها نیز در بازار سیاه یافت می‌شود.
این داروها معمولاً برای مصرف خوراکی (به شکل قرص یا کپسول) تجویز می‌شوند، در حالی که فرم تزریقی آن‌ها بیشتر در بیمارستان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. قدرت و مدت‌زمان اثر این داروها متفاوت است؛ برخی کوتاه اثر بوده و تنها چند ساعت تأثیر دارند، درحالی‌که برخی دیگر طولانی اثر هستند و ممکن است اثراتشان چند روز باقی بماند.
بنزودیازپین‌ها شامل داروهایی مانند زاناکس (آلپرازولام)، کلونوپین (کلونازپام)، آتیوان (لورازپام)، والیوم (دیازپام)، لیبریوم (کلردیازپوکساید) و رستوریل (تمازپام) هستند.
این داروها نیز از طریق افزایش فعالیت انتقال‌دهنده عصبی گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) موجب کاهش استرس، اضطراب و ترس شده و به ایجاد احساس آرامش کمک می‌کنند. بنزودیازپین‌ها به‌طور کلی برای مصرف روزانه و طولانی‌مدت توصیه نمی‌شوند، اما برخی افراد ممکن است به‌مرور دچار مصرف مداوم و وابستگی شوند.
یکی از خطرات جدی بنزودیازپین‌ها زمانی رخ می‌دهد که با سایر داروهای مضعف سیستم عصبی مرکزی مانند مواد افیونی یا الکل ترکیب شوند، زیرا این ترکیب می‌تواند احتمال مصرف بیش از حد (اُوِردوز) تصادفی را به میزان قابل‌توجهی افزایش دهد.
زمانی که متادون و بنزودیازپین‌ها همزمان مصرف شوند، تأثیر آن‌ها با یکدیگر تقویت و هم‌افزا می‌شود، به‌طوری که هر دو از مسیرهای مختلف باعث کاهش فعالیت سیستم عصبی مرکزی می‌شوند. این ترکیب می‌تواند منجر به تشدید اثرات داروها شده و بسته به دوز مصرفی، اثرات آرام‌بخشی قوی‌تر و در عین حال عوارض جانبی شدیدتری ایجاد کند.
در شرایطی که نیاز به تجویز همزمان هر دو دارو وجود داشته باشد، متخصصان سلامت معمولاً دوز هر دو دارو را کاهش داده و بیمار را از نظر بروز علائم خطرناک ناشی از آرام‌بخشی بیش از حد یا مصرف بیش‌ازحد (اوردوز) تحت نظر قرار می‌دهند.
با وجود اینکه متادون یک ماده افیونی تحت کنترل است، ترکیب آن با بنزودیازپین‌ها می‌تواند بسیار خطرناک باشد. افرادی که قصد شروع درمان دارویی دارند، باید پزشک را از هرگونه مصرف این داروها مطلع کنند تا از عوارض جدی جلوگیری شود. خطرات کوتاهمدت ترکیب این دو دارو شامل موارد زیر است:
افسردگی تنفسی و خطر مرگ: طبق گزارش سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، موارد مرگ ناشی از مصرف همزمان متادون و بنزودیازپین‌ها گزارش شده است. این اتفاق معمولاً به دلیل افسردگی شدید یا توقف تنفسی رخ می‌دهد، زیرا این داروها فعالیت سیستم عصبی مرکزی را سرکوب کرده و می‌توانند تنفس را تا حدی کاهش دهند که اکسیژن کافی به مغز و سایر اندام‌های حیاتی نرسد.
خطر مصرف بیش‌ازحد (اوردوز):مصرف بیش از حد این ترکیب می‌تواند عوارض جانبی جدی ایجاد کند، از جمله:
برخی افراد ممکن است متادون و بنزودیازپین‌ها را به‌طور همزمان برای افزایش تأثیر مصرف خود استفاده کنند، اما این سوءمصرف دارویی می‌تواند پیامدهای جدی و بلندمدتی برای سلامت داشته باشد، که عبارتنداز:
افزایش خطر وابستگی و اعتیاد: متادون و بنزودیازپین‌ها هر دو پتانسیل بالایی برای وابستگی دارند. مصرف طولانی‌مدت، به‌ویژه در دوزهای بالا، می‌تواند منجر به وابستگی فیزیکی و در نهایت اعتیاد روانی شود. ترکیب این داروها این روند را تسریع کرده و شدت وابستگی را افزایش می‌دهد.
آسیب‌های مغزی و شناختی: مصرف طولانی‌مدت این داروها می‌تواند ساختار و عملکرد مغز را تغییر داده و باعث اختلالات ماندگار در حافظه و عملکرد شناختی شود.
مشکلات سلامت روان: ترکیب این مواد ممکن است خطر افسردگی، اضطراب، افکار خودکشی و رفتارهای آسیب‌زننده به خود را افزایش دهد.
اختلالات خواب: افرادی که از این داروها سوءمصرف می‌کنند، ممکن است با مشکل در به خواب رفتن، کاهش کیفیت خواب و کاهش مدت زمان خواب مواجه شوند.
تضعیف سیستم ایمنی: مصرف طولانی‌مدت مواد افیونی و بنزودیازپین‌ها سیستم ایمنی را ضعیف کرده و احتمال ابتلا به بیماری‌ها را افزایش می‌دهد، در حالی که روند بهبودی را نیز کندتر می‌کند.
تشدید علائم ترک: قطع مصرف مواد افیونی یا بنزودیازپین‌ها به‌تنهایی می‌تواند دشوار و حتی خطرناک باشد، اما ترک همزمان این دو ماده، شدت علائم را افزایش داده و خطر را بیشتر می‌کند. به همین دلیل، معمولاً توصیه می‌شود این افراد تحت برنامه‌های سم‌زدایی حرفه‌ای و نظارت پزشکی قرار بگیرند.
بوپرنورفین یک آگونیست جزئی مواد افیونی است که مصرف همزمان آن با بنزودیازپین‌ها می‌تواند عوارض جانبی خطرناکی، از جمله مرگ، به همراه داشته باشد، درست مانند ترکیب متادون و بنزودیازپین‌ها.
در مقابل، نالترکسون که یک آنتاگونیست مواد افیونی محسوب می‌شود، با بنزودیازپین‌ها تداخل دارویی ندارد. این دارو با مسدود کردن گیرنده‌های مواد افیونی از ایجاد احساس لذت ناشی از مصرف مواد افیونی و الکل جلوگیری می‌کند.
