تحمل یعنی مصرف مکرر مقادیر زیادی از مواد در مدت زمان طولانی که به تدریج باعث کاهش تأثیر دارو می شود. به عبارت دیگر تحمل عبارت است از نیاز به مصرف مقادیر بیشتر یک ماده برای رسیدن به اثرات خوشایند جسمانی و روانی و کاهش قابل ملاحظه ی تأثیرات منفی جسمانی و روانی آن با ارائه مصرف همان مقدار ماده می باشد.
تحمل با پدیده وابستگی فیزیکی، ارتباط تناتنگ دارد. تحمل عمدتاً در اثر پاسخ های جبرانی در جهت کاهش عملکرد دارویی به وجود می آید. بنابراین، با ظهور پدیده ی تحمل، وابستگی فیزیکی در واقع یک پاسخ سازگارانه است که شخص برای جلوگیزی از بروز سندرم محرومیت یا قطع دارو می بایست دارو را به طور مداوم مصرف کند.
تحمل متقاطع، زمانی پیش می آید که سابقه ی قبلی مصرف یک دارو یا گروهی از داروها، موجب افزایش تحمل مصرف کننده نسبت به دارو یا گروه های دیگری از مواد شود. به طور مثال، مصرف کنندگان با سابقه ی ماری جوانا، به تدریج مقدار کمتری از ماری جوانا برای نشئه شدن احتیاج دارند.
محرومیت یا ترک به مجموعه ای از علائم و نشانه ها گفته می شود که وقتی شخص مصرف دارو یا ماده را که از نظر فیزیولوژیکی به آن وابسته است به طور ناگهانی یا آرام کنار بگذارد، ظاهر می شود. به عبارت دیگر محرومیت، شامل یک تغییر رفتاری غیرانطباقی با تبعات فیزیولوژیکی و شناختی است که در اثر کاهش تجمع یک ماده در خون یا بافت فردی که مصرف زیاد و طولانی از یک ماده را داشته است، ایجاد می شود.
سوء مصرف یک ماده به مدت طولانی موجب تغییر در غلظت انتقال دهنده های عصبی و قدرت جذب و توزیع گیرنده های مغزی می شود. بنابراین، اگر به یک باره مصرف دارو کنار گذاشته شود، شخص وابسته به مواد با پدیده ی ترک مواجه می شود و پدیده ی ترک و ظهور علائم ناشی از محرومیت، عامل مهمی در دوام و تکرار اعتیاد می باشد. همانطور که قبلاً توضیح داده شد، اگر شخص دوران ترک اعتیاد را بهتر سپری کند و یا احساسات و تغییرات ناخوشایند روانی و جسمانی بیمار به حداقل برسد، احتمال برگشت به مصرف مجدد مواد در شخص کاهش می یابد و شخص می تواند ترک موفقیت آمیزی داشته باشد.
الگوی غیرانطباقی یا ناسازگارانه ی مصرف مواد منجر به مشکلات مکرر و پیامدهای سوء چون مصرف در موقعیت های خطرناک، مشکلات زناشویی، خانوادگی، شغلی، اجتماعی و قانونی می شود. طبق تعاریف سوءمصرف مواد حداقل با یک نشانه ویژه مشخص می شود که نشان دهنده ی تداخل مصرف در زندگی فرد است. اگر کسی قبلاً واجد ملاک های وابستگی به یک ماده شناخته شده باشد، نمی توان تشخیص سوءمصرف همان ماده را بر او گذاشت.
اصطلاحی است که به نشانه ها و علائم ترک بعد از قطع مصرف داروی مصرف شده اطلاق می شود. نشانگان قطع یا ترک مواد مخدر و مسمومیت به صورت اختلال های ناشی از مواد طبقه بندی شده اند.
عود یعنی بازگشت مجدد علائم و عود بیماری به دنبال بهبود ظاهری آن است. به عبارت دیگر عود، فرآیندی است که در نهایت به مصرف مجدد مواد منجر خواهد شد.
