اوپیوم، که به‌عنوان تریاک نیز شناخته می‌شود، ماده‌ای غیر‌مصنوعی است که از شیره‌ی خشک‌شده‌ی غلاف نارس گیاه خشخاش استخراج می‌گردد. این ماده حاوی آلکالوئیدهایی نظیر مورفین، کدئین و تبائین است که خاصیت تسکین‌دهنده و آرام‌بخش دارند و منبع اصلی تولید داروهای مخدر مانند مورفین، کدئین و هروئین است.
گیاه خشخاش (Papaver somniferum)، منبع تریاک است. این گیاه در حدود 5000 سال قبل از میلاد در منطقه مدیترانه رشد کرد و از آن زمان در بسیاری از کشورها کشت شده است. مایع شیری رنگی که از بریدگی‌های غلاف نارس این گیاه تراوش می‌کند، با دست جمع‌آوری شده و در هوا خشک می‌شود تا تریاک تولید شود. روش مدرن‌تر برداشت برای مصارف دارویی شامل فرآیند استخراج آلکالوئیدها از گیاه خشک بالغ (کنسانتره کاه خشخاش) است.
در طب سنتی و داروسازی، اوپیوم به‌منظور کاهش درد و ایجاد آرامش استفاده می‌شده است، اما مصرف نادرست و خارج از چارچوب پزشکی آن می‌تواند به اعتیاد و مشکلات جدی سلامتی منجر شود. این ماده در بسیاری از کشورها به‌عنوان یک مخدر غیرقانونی طبقه‌بندی شده و استفاده و توزیع آن تحت نظارت قوانین سختگیرانه قرار دارد.
تریاک می‌تواند به‌صورت مایع، جامد، یا پودر وجود داشته باشد. با این حال، شکل رایج آن در بازار به‌صورت پودر قهوه‌ای ریز است که از کنسانتره نی خشخاش تولید می‌شود.
اوپیوم به روش‌های مختلفی مصرف می‌شود و شامل دود کردن (تدخین)، تزریق داخل وریدی و یا مصرف به شکل قرص (خوردن). دو روش رایج مصرف آن خوردن و دود کردن است. در روش تدخین، تریاک را حرارت می‌دهند تا مورفین و سایر مواد مؤثر آن تبخیر بشود. برای تدخین تریاک از ابزارهایی مانند وافور، سیخ و سنجاق استفاده می‌شوند.
سوخته تریاک که از کشیدن آن به‌دست می‌آید، حاوی مورفین است و می‌تواند به‌صورت خوراکی مصرف شود یا با حل کردن در آب، شیره تریاک تولید شود. تزریق تریاک به دلیل وجود بخش‌های نامحلول در آب بسیار خطرناک است و ممکن است باعث ایست قلبی شود.
علاوه بر این، گاهی اوپیوم در ترکیب با مواد مخدر دیگر نظیر ماری‌جوانا و متامفتامین مورد سوءمصرف قرار می‌گیرد. این روش‌های ترکیبی و اشکال مختلف مصرف، خطرات و اثرات سوءمصرف اوپیوم را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهند و وابستگی شدیدتری ایجاد می‌کنند.
مصرف تریاک باعث می‌شود بدن به آن مقاوم شود، که در نتیجه به وابستگی یا اعتیاد منجر می‌شود. بیشتر تریاک تولید شده در جهان به هروئین تبدیل می‌شود و هروئین به صورت تزریق وریدی یا تدخینی مصرف می‌شود.
اعتیاد به اوپیوم یا تریاک، به وابستگی جسمی و روانی به این ماده مخدر اشاره دارد. مصرف مداوم آن می‌تواند منجر به وابستگی شدید شود به‌طوری که فرد برای تجربه اثرات اولیه، نیاز به مصرف مقادیر بیشتری دارد. این وابستگی منجر به ایجاد مشکلات جدی سلامتی مانند اختلالات کبدی، قلبی و عروقی، و مشکلات عصبی می‌شود. ترکیبات موجود در اوپیوم تقریباً 24 تا 48 ساعت در بدن باقی می‌مانند، اما اثرات سرخوشی و نشئگی آن حدود 4 ساعت دوام دارند.
شدت اثرات سرخوشی اوپیوم به دوز و روش مصرف بستگی دارد. زمانی که اوپیوم به صورت تدخینی استفاده می‌شود، اثرات آن به سرعت ظاهر می‌شود زیرا مواد شیمیایی به سرعت وارد ریه‌ها و سپس به مغز منتقل می‌شوند. مصرف‌کنندگان احساس سرخوشی، آرامش، و تسکین درد فیزیکی را تجربه می‌کنند. اوپیوم باعث کاهش حرکت ماهیچه‌های روده می‌شود که منجر به یبوست می‌گردد. همچنین می‌تواند دهان و غشاهای مخاطی بینی را خشک کند.
مصرف مداوم این ماده می‌تواند به وابستگی جسمی و روانی منجر شود و خطر مصرف بیش از حد را افزایش دهد. این وابستگی می‌تواند باعث شود فرد به طور مداوم به دنبال مصرف بیشتر باشد تا اثرات اولیه را تجربه کند، که این خود می‌تواند به مشکلات جدی سلامتی و حتی مرگ منجر شود.
مصرف بیش از حد اوپیوم می‌تواند منجر به اثرات خطرناکی شود که عبارتنداز:
ترک اوپیوم پس از مصرف طولانی مدت دشوار است زیرا بدن باید به عملکرد بدون آن عادت کند. علائم ترک مشابه علائم ترک سایر مواد مخدر است و معمولاً 6 تا 24 ساعت پس از آخرین دوز شروع می‌شود و می‌تواند حدود 7 تا 10 روز ادامه یابد. این علائم شبیه به آنفولانزا هستند و می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
اوپیوم و مشتقات آن به دلیل اثرات قوی‌شان بر ذهن و بدن، هم در پزشکی و هم در سوءمصرف‌های غیرقانونی استفاده می‌شوند. آگاهی از اثرات و خطرات مصرف این مواد می‌تواند به پیشگیری از اعتیاد و سوءمصرف کمک کند.
