کوکائین هیدروکلراید، پودری سفید یا ماده‌ای کریستالی است که از برگ‌های گیاه کوکا در آمریکای جنوبی استخراج و تصفیه می‌شود. کوکائین نوعی محرک قوی است که به دلیل ایجاد احساس انرژی و سرخوشی، اغلب مورد سوءمصرف قرار می‌گیرد و با مصرف آن، فعالیت بدن و سیستم عصبی مرکزی افزایش می‌یابد. این ماده با مسدود کردن برخی از انتقال‌دهنده‌های عصبی، از جمله دوپامین، در سیناپس‌های مغزی عمل می‌کند.
تأثیر کوکائین باعث افزایش موقت فعالیت ذهن و بدن شده و معمولاً برای حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه مسیرهای پاداش مغز را تحریک کرده و احساس سرخوشی ایجاد می‌کند.
پودر کوکائین معمولاً از طریق بینی استنشاق می‌شود. این ماده همچنین می‌تواند دود شود، با هروئین ترکیب گردد و از طریق تزریق مصرف شود. علاوه بر این، کوکائین را می‌توان به شکل سنگی به نام کراک کوکائین تبدیل کرد که اثرات قوی اما کوتاه‌مدتی ایجاد می‌کند.
مصرف مداوم این ماده می‌تواند به دلیل تأثیرات آن بر مغز، آسیب‌های جدی جسمی و روانی به همراه داشته باشد. افرادی که مقادیر ببیشتری از کوکائین مصرف می‌کنند، معمولاً با احساساتی مانند موارد زیر روبه‌رو می‌شوند:
کوکائین با احساس سرخوشی که در مغز ایجاد می‌کند، به مرور زمان باعث وابستگی شده و فرد برای تجربه مجدد آن به دوزهای بالاتر یا مصرف مکرر نیاز پیدا می‌کند، که می‌تواند منجر به اعتیاد شود.
قرارگیری کوکائین در گروه محرک‌ها اهمیت زیادی دارد، زیرا بر دامنه اثرات کوکائین تأثیر می‌گذارد و همچنین نقش مهمی در تعاملات و خطرات احتمالی آن هنگام مصرف همزمان با سایر مواد دارد.
تأثیرات تحریک‌کننده‌ی کوکائین آن‌قدر شدید است که مصرف بیش از حد آن می‌تواند به ایست قلبی، تشنج یا حتی مرگ ناگهانی منجر شود. سایر اثرات فیزیکی کوتاه‌مدت کوکائین بر بدن شامل موارد زیر است:
از آنجا که کوکائین تأثیری سریع و کوتاه‌مدت دارد، اغلب به‌صورت مکرر و در دوره‌های مصرف متوالی استفاده می‌شود تا از افت ناگهانی اثرات آن جلوگیری شود.
علاوه بر اثرات فیزیکی، این ماده می‌تواند تغییرات ذهنی ایجاد کند که منجر به نوسانات خلقی، رفتارهای غیرعادی، قطع ارتباط با واقعیت، حملات پانیک، توهم، خشونت رفتاری و حتی روان‌پریشی شود.
با گذشت زمان، خستگی ناشی از مصرف مکرر کوکائین شدت می‌یابد و منجر به مشکلاتی مانند افت سلامت روان، خونریزی مکرر بینی، افزایش خطر ابتلا به هپاتیت و عفونت‌های HIV/AIDS، آسیب به مغز و مشکلات قلبی‌عروقی می‌شود.
مصرف مداوم کوکائین می‌تواند منجر به وابستگی شود، زیرا بدن و مغز به اثرات آن عادت می‌کنند. این وابستگی باعث افزایش نیاز به دوزهای بالاتر یا مصرف مکرر برای دستیابی به همان احساسات قبلی می‌شود. با ادامه این روند، فرد ممکن است با عوارض زیر مواجه شود:
مصرف بیش از حد کوکائین همچنین می‌تواند منجر به مشکلات جدی کوتاه‌مدت و بلندمدت در سلامت شود، از جمله بیماری‌های قلبی، کاهش وزن شدید، آسیب به بینی، سکته مغزی و سایر عوارض خطرناک.
کوکائین اغلب به همراه مواد و داروهای دیگر (که به آن سوءمصرف چند ماده‌ای گفته می‌شود) برای افزایش یا تغییر اثراتش مصرف می‌شود. با این حال، ترکیب کوکائین با سایر مواد می‌تواند خطرات جدی، غیرقابل پیش‌بینی و شدیدتری ایجاد کند.
کوکائین و الکل: مصرف همزمان این دو ماده منجر به تشکیل ترکیب شیمیایی کوکااتیلن در کبد می‌شود که دفع کوکائین را مختل کرده و استرس بیشتری بر قلب و کبد وارد می‌کند، در نتیجه خطر حمله قلبی و آسیب‌های جدی افزایش می‌یابد.
آمفتامین‌ها: ترکیب کوکائین با محرک‌هایی مانند آدرال، ریتالین، شیشه یا اکستازی می‌تواند سرخوشی شدیدتر و طولانی‌تری ایجاد کند، اما در عین حال احتمال بروز عوارضی مانند نارسایی قلبی، تشنج، کما و اوردوز مرگبار را به شدت بالا می‌برد.
داروهای ضدافسردگی: مصرف کوکائین همراه با داروهای ضدافسردگی مثل فلوکستین می‌تواند منجر به سندرم سروتونین شود که عوارضی ازجمله تعریق شدید، لرزش، افزایش ضربان قلب و حتی مرگ را در پی دارد.
بنزودیازپین‌ها: این داروهای آرام‌بخش، مانند دیازپام و آلپرازولام، گاهی برای کاهش علائم افت کوکائین مصرف می‌شوند. اما این ترکیب می‌تواند باعث واکنش متضاد بین اثرات محرک و آرام‌بخش شود، که پیامدهای روانی غیرقابل پیش‌بینی و افزایش خطر اوردوز کشنده را به همراه دارد.
ماری‌جوانا: استفاده همزمان از ماری‌جوانا و کوکائین ممکن است منجر به افزایش ضربان قلب (تاکی‌کاردی)، اضطراب، پارانویا و حتی مصرف ناخواسته بیش از حد شود، زیرا ماری‌جوانا به‌عنوان گشادکننده عروق عمل می‌کند. همچنین، مصرف ماری‌جوانا پس از قطع کوکائین می‌تواند علائم ترک را تشدید کند.
مواد افیونی و هروئین: ترکیب کوکائین با هروئین، معروف به اسپیدبال، می‌تواند سرخوشی شدیدتر و طولانی‌تری ایجاد کند. اما این ترکیب خطر اوردوز تأخیری را افزایش می‌دهد، زیرا با از بین رفتن اثر محرک کوکائین، اثر طولانی‌مدت هروئین می‌تواند باعث سرکوب کامل ضربان قلب و تنفس، منجر به مرگ شود.
مصرف بیش از حد کوکائین زمانی رخ می‌دهد که مقدار زیادی از این ماده در یک دوره کوتاه مصرف شود یا زمانی که کوکائین از نظر قدرت، قوی‌تر از حد معمول باشد. همچنین، ترکیب آن با سایر مواد مخدر مانند هروئین یا فنتانیل می‌تواند خطر اوردوز را افزایش دهد. برخی از علائم اوردوز که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند، شامل موارد زیر هستند:
