محرک‌ها موادی هستند که فعالیت روانی را تحریک کرده و انرژی سیستم عصبی مرکزی را افزایش می‌دهند. این مواد می‌توانند باعث سرخوشی، احساس بزرگ‌پنداری، بیش‌فعالی، بی‌قراری و کاهش اشتها شوند. محرک‌ها با تأثیر بر سیستم عصبی مرکزی باعث افزایش هوشیاری و عملکرد شناختی می‌شوند. این مواد می‌توانند شامل داروهای تجویزی یا مواد غیرقانونی مانند کوکائین باشند و به صورت خوراکی یا تزریقی مصرف شوند.
این دسته از داروها به عنوان محرک‌های سیستم عصبی مرکزی شناخته می‌شوند. آن‌ها با افزایش سطح انتقال‌دهنده‌های عصبی دوپامین و نوراپینفرین در مغز عمل می‌کنند. این افزایش مواد شیمیایی در مغز باعث بهبود تمرکز و کاهش خستگی در افراد مبتلا به ADHD می‌شود. با این حال، محرک‌ها می‌توانند اثرات منفی شدید و اعتیادآور نیز داشته باشند.
اگرچه مصرف محرک‌ها در ابتدا باعث سرخوشی و بیش‌فعالی می‌شود، اما با گذشت زمان و ایجاد تحمل در بدن، این احساسات کاهش یافته و عوارض جدی و مخربی بر جسم و روان فرد می‌گذارد. محرک‌ها با تحریک سیستم عصبی مغز عمل می‌کنند و معمولاً برای افزایش هوشیاری، بیدار ماندن طولانی، ایجاد نشاط و کاهش وزن استفاده می‌شوند.
این مواد به ندرت در پزشکی به عنوان دارو استفاده می‌شوند و عوارض منفی شدیدی دارند. مصرف طولانی‌مدت و اعتیاد به محرک‌ها می‌تواند منجر به بیماری‌های روانی مانند افسردگی یا اختلال دوقطبی شود و به تدریج باعث تحلیل رفتن مغز گردد.
رایج‌ترین محرک‌های تجویزی شامل آمفتامین‌ها، متیل‌فنیدات‌ها و دکستروآمفتامین‌ها هستند. محرک‌های تجویزی برای درمان اختلال کم توجهی و بیش‌فعالی (ADHD)، نارکولپسی و گاهی اوقات چاقی به کار می‌روند. این داروها باعث افزایش تمرکز، هوشیاری، انرژی و توجه می‌شوند.
با وجود تفاوت‌های مولکولی بین آمفتامین‌ها (مانند آدرال) و متیل‌فنیدات‌ها (مانند ریتالین)، اثرات سوءمصرف این محرک‌ها تقریباً مشابه است. بسته به قدرت و مدت زمان مورد نیاز، به بیماران آمفتامین یا متیل‌فنیدات تجویز می‌شود. برخی از معروفترین محرک‌های تجویزی عبارتند از:
برای توضیح دسته‌بندی محرک‌ها باید به کوکائین، کراک کوکائین و کریستال مت هم اشاره کنیم. این مواد اثراتی مشابه با محرک‌های تجویزی دارند. با اینحال، محرک‌های تجویزی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که اثرات طولانی‌تری داشته باشند، در حالی که محرک‌های غیرقانونی اثرات کوتاه‌تر و شدیدتری دارند.
محرک‌های تجویزی به عنوان داروهای تحت قانون مواد کنترل شده طبقه‌بندی می‌شوند، زیرا پتانسیل بالایی برای سوءمصرف و اعتیاد دارند. تقریباً 900,000 آمریکایی هر ماه از این داروها سوءاستفاده می‌کنند. بسیاری از افراد به جای مصرف بیشتر، از محرک‌های تجویزی برای بهبود عملکردشان سوءاستفاده می‌کنند. ورزشکاران و دانش‌آموزان نیز سابقه طولانی در استفاده نادرست از این داروها برای برتری نسبت به همسالان خود دارند.
محرک‌ها مقدار زیادی دوپامین، که یک ماده شیمیایی در مغز است که باعث می‌شود ما حس شادی و لذت را تجربه کنیم، تولید می‌کنند. با ادامه سوءاستفاده از محرک‌ها، مغز دیگر دوپامین را به طور طبیعی تولید نمی‌کند و به دریافت دوپامین از طریق مصرف دارو وابسته می‌شود. در این حالت، وقتی فرد مصرف دارو را متوقف می‌کند، علائم ترک را تجربه می‌کند. این وضعیت باعث وابستگی فیزیکی به دارو می‌شود و فرد مجبور می‌شود برای احساس طبیعی داشتن، به مصرف دارو ادامه دهد. با گذشت زمان، این وضعیت می‌تواند به اعتیاد منجر شود.
برای افرادی که به داروهای محرک یا غیرقانونی اعتیاد دارند، این مواد به اولویت اصلی زندگی‌شان تبدیل می‌شوند. یک فرد معتاد اغلب عواقب منفی شخصی و سلامتی را نادیده می‌گیرد. محرک‌ها مغز را با دوپامین پر می‌کنند و به همین دلیل بسیاری از افراد به طور مکرر از آن‌ها استفاده می‌کنند. اعتیاد به محرک‌ها می‌تواند اثرات فوری و طولانی‌مدت بر سلامت فرد داشته باشد.
محرک‌ها، از داروهای ADHD تا کوکائین، به دلیل اثرات‌شان مانند افزایش هوشیاری و ایجاد سرخوشی، اغلب مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرند. افرادی که به طور مکرر از این مواد سوءاستفاده می‌کنند، بدون توجه به نیتشان، در معرض خطر اعتیاد قرار دارند.
آگاهی از نشانه‌های سوءمصرف مواد محرک می‌تواند به شما کمک کند تا تشخیص دهید آیا شما یا کسی که می‌شناسید دچار مشکل است یا خیر.
علائم رایج سوءمصرف محرک‌ها شامل موارد زیر است:
سوءاستفاده از انواع محرک‌ها می‌تواند به عواقب منفی منجر شود. مهم‌ترین خطر سوءمصرف این مواد، خاصیت اعتیادآور آن‌هاست. با این حال، عواقب دیگری نیز وجود دارد که می‌تواند در کوتاه‌مدت و بلندمدت بر سلامت فرد تأثیر بگذارد.
سوءمصرف محرک‌ها می‌تواند منجر به مشکلات جدی قلبی مانند ایست قلبی، سکته مغزی و آریتمی شود. این خطرات به ویژه در ورزشکارانی که برای افزایش عملکرد از این مواد استفاده می‌کنند، بیشتر است زیرا محرک‌ها فشار خون را افزایش می‌دهند و ترکیب آن‌ها با فعالیت بدنی می‌تواند خطر ایست قلبی یا سکته را افزایش دهد.
متأسفانه، چندین ورزشکار به دلیل سوءمصرف این مواد جان خود را از دست داده‌اند. افرادی که از محرک‌های غیرقانونی استفاده می‌کنند ممکن است به دلیل قدرت بالای این داروها در معرض خطر اوردوز و مرگ قرار بگیرند.
وقتی فردی به محرک‌ها عادت پیدا می‌کند، دیگر نمی‌تواند بدون آن‌ها به طور عادی زندگی کند. اگر مصرف را قطع کند، علائم ترک مثل بی‌خوابی، افسردگی و تحریک‌پذیری را تجربه خواهد کرد. این علائم ممکن است چند ساعت یا چند روز بعد از قطع مصرف ظاهر شوند.
برای غلبه بر اعتیاد به محرک‌ها، ممکن است نیاز به یک دوره سم‌زدایی باشد. یک مرکز درمانی و ترک اعتیاد تخصصی می‌تواند محیطی امن برای سم‌زدایی و همچنین گروه‌های درمانی و حمایتی فراهم کند. اگر به محرک‌ها اعتیاد دارید و آماده دریافت کمک هستید، گزینه‌های درمانی را بررسی کنید. شروع بهبودی ممکن است ترسناک به نظر برسد، اما افراد زیادی برای حمایت از شما آماده هستند. همین امروز کمک بگیرید.
کلینیک روانپزشکی و ترک اعتیاد دی با بیش از سه دهه سابقه درخشان در زمینه ترک انواع مواد مخدر، به صورت بیست و چهار ساعته پذیرای بیماران گرامی می‌باشد.
