اختلال عاطفی فصلی (Seasonal Affective Disorder) نوعی افسردگی است که در فصول خاصی از سال، معمولاً در پاییز یا زمستان، رخ می‌دهد. تصور می‌شود که روزهای کوتاه‌تر و کاهش نور روز باعث تغییرات شیمیایی در مغز می‌شود که به علائم افسردگی منجر می‌گردد. نور درمانی و داروهای ضدافسردگی می‌توانند به درمان این اختلال کمک کنند.
افراد ممکن است نوع خفیفی از اختلال عاطفی فصلی به نام افسردگی زمستانی را تجربه کنند که در ماه‌های سردتر طبیعی است. اما اختلال عاطفی فصلی واقعی فراتر از این است و بر زندگی روزمره، احساسات و افکار تأثیر می‌گذارد. خوشبختانه، درمان‌هایی وجود دارند که می‌توانند کمک کنند تا این دوران چالش‌برانگیز را پشت سر گذاشت.
برخی افراد به نوع نادری از اختلال عاطفی فصلی به نام افسردگی تابستانی مبتلا می‌شوند. این نوع افسردگی از اواخر بهار یا اوایل تابستان شروع شده و در پاییز پایان می‌یابد. این بیماری کمتر از اختلال عاطفی فصلی که در زمستان رخ می‌دهد، شایع است.
اختلال عاطفی فصلی معمولاً در بزرگسالی آغاز می‌شود و با افزایش سن، خطر ابتلا به آن بیشتر می‌شود. این اختلال در افراد زیر 20 سال نادر است و زنان بیشتر از مردان به آن مبتلا می‌شوند، اگرچه علت دقیق آن مشخص نیست. حدود 5 درصد از بزرگسالان در ایالات متحده به اختلال عاطفی فصلی مبتلا می‌شوند، همچنین حدود 10 تا 20 درصد از مردم آمریکا ممکن است به نوع خفیف‌تری از افسردگی زمستانی دچار شوند.
محققان هنوز به طور دقیق نمیدانند چه چیزی باعث افسردگی فصلی می‌شود. تصور می‌شود که کاهش نور خورشید و کوتاه‌تر شدن روزها با تغییرات شیمیایی در مغز مرتبط باشد و این تغییرات ممکن است بخشی از علت اختلال عاطفی فصلی باشند. نظریه‌ها دلایل زیر را پیشنهاد می‌کنند:
تغییر ساعت بیولوژیکی: وقتی نور خورشید کمتر می‌شود، ساعت بیولوژیکی بدن تغییر می‌کند که میتواند بر خلق و خو، خواب و هورمون‌ها تأثیر بگذارد. این تغییرات ممکن است باعث شوند که نتوانید با برنامه روزانه و تغییرات طول روز هماهنگ شوید.
عدم تعادل شیمیایی در مغز: انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سروتونین که به احساس شادی کمک می‌کنند، ممکن است در افراد مستعد به اختلال عاطفی فصلی کمتر فعال باشند. نور خورشید به تنظیم سروتونین کمک می‌کند، بنابراین کمبود نور در زمستان میتواند این عدم تعادل را تشدید کرده و منجر به افسردگی شود.
کمبود ویتامین D: نور خورشید به تولید ویتامین D کمک می‌کند که سطح سروتونین را افزایش می‌دهد. در زمستان، کاهش نور خورشید میتواند منجر به کمبود ویتامین D شود و این تغییر ممکن است بر سطح سروتونین و خلق و خوی شما تأثیر بگذارد.
افزایش ملاتونین: ملاتونین یک ماده شیمیایی است که بر الگوی خواب و خلق و خوی تأثیر می‌گذارد. کمبود نور خورشید ممکن است باعث تولید بیش از حد ملاتونین در برخی افراد شود و ممکن است در طول زمستان احساس تنبلی و خواب آلودگی داشته باشید.
افکار منفی: افراد مبتلا به اختلال عاطفی فصلی اغلب در زمستان دچار استرس، اضطراب و افکار منفی می‌شوند. محققان هنوز نمیدانند که این افکار منفی علت یا نتیجه افسردگی فصلی هستند.
اختلال عاطفی فصلی نوعی افسردگی است که انجمن روانپزشکی آمریکا آن را به عنوان یک نوع اختلال افسردگی اساسی با الگوهای فصلی طبقه‌بندی کرده است. بنابراین، افراد مبتلا به این اختلال، ممکن است با تغییرات خلقی و علائم افسردگی مواجه شوند، از جمله:
افرادی که به اختلال عاطفی فصلی تابستانی مبتلا هستند ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
افسردگی میتواند همراه با بیماری‌هایی مانند قلبی یا سرطان و همچنین اختلالات خلقی مانند سوءمصرف مواد مخدر یا اضطراب رخ دهد. به همین دلیل، تشخیص و درمان زودهنگام برای بهبودی ضروری است. تشخیص اختلال عاطفی فصلی معمولاً پس از یک معاینه دقیق سلامت روان و بررسی سابقه سلامت توسط روانپزشک یا سایر ارائه‌دهندگان سلامت روان انجام می‌گیرد. پزشک درباره گزینه‌های درمانی با فرد مبتلا صحبت خواهد کرد و ممکن است به ترکیبی از درمان‌ها نیاز باشد، از جمله:
نور درمانی: استفاده از لامپ‌های ویژه در نور درمانی میتواند به درمان اختلال عاطفی فصلی کمک کند. برای نور درمانی (فتوتراپی) از لامپ‌های مخصوص با شدت نور 10000 لوکس استفاده می‌شود که حدود 20 برابر روشن‌تر از نور معمولی داخلی است. این لامپ‌ها دارای لوله‌های فلورسنت سفید با صفحه پلاستیکی برای مسدود کردن اشعه ماوراء‌بنفش هستند. نور درمانی صبحگاهی بهترین نتیجه را دارد و معمولاً 15 تا 30 دقیقه در صبح توصیه می‌شود. نتایج معمولاً در عرض دو تا چهار روز ظاهر می‌شوند و ممکن است دو هفته طول بکشد تا به مزایای کامل برسید.
درمان شناختی رفتاری (CBT): این روش نوعی گفتار درمانی است که تحقیقات نشان داده‌اند به طور مؤثری اختلال عاطفی فصلی را درمان می‌کند و ماندگارترین اثرات را در میان روش‌های درمانی دارد.
داروهای ضدافسردگی: گاهی اوقات، پزشکان داروهای ضدافسردگی را به تنهایی یا همراه با نور درمانی توصیه می‌کنند.
سپری کردن زمان در خارج از منزل: دریافت نور خورشید بیشتر میتواند به بهبود علائم شما کمک کند. سعی کنید در طول روز بیرون بروید و همچنین میزان نور خورشیدی که وارد خانه یا محل کارتان می‌شود را افزایش دهید.
ویتامین D: مصرف مکمل ویتامین D ممکن است به بهبود علائم شما کمک کند،اما پیش از شروع مصرف این مکمل، با پزشک خود مشورت کنید.
داروهای مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) می‌توانند برای درمان اختلال عاطفی فصلی مفید باشند. این داروها با تنظیم سطح سروتونین در بدن، به بهبود خلق و خوی کمک می‌کنند. برخی از نمونه‌های داروهای مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین شامل موارد زیر هستند:
اگر فکر می‌کنید علائم افسردگی فصلی یا اختلال خلقی دیگری دارید، به پزشک مراجعه کنید تا سایر شرایط احتمالی را بررسی کند. خوشبختانه، درمان‌هایی برای اختلال عاطفی فصلی وجود دارد. با یک درمانگر و متخصص صحبت کنید و کمک بگیرید.
