چندین سال است که تبلیغات گسترده‌ای در شبکه‌های ماهواره‌ای و اجتماعی برای درمان اعتیاد با داروهای گیاهی دیده می‌شود. تبلیغاتی برای ترک اعتیاد که ادعا می‌کنند با مصرف داروهای گیاهی آن‌ها فرد می‌تواند در عرض چند روز به طور کامل درمان شود.
بسیاری از عطاری‌ها نیز این داروها را به فروش می‌رسانند و ادعا می‌کنند که با ترکیب چند عصاره گیاهی، دارویی با تضمین بالا و بدون عوارض برای ترک اعتیاد ساخته‌اند.
اما متأسفانه در بسیاری از موارد، تهیه این داروهای به‌اصطلاح گیاهی تحت نظارت علمی، بهداشتی و پزشکی نیست.
ترکیبات داروهای گیاهی ترک اعتیاد استاندارد نیستند و معمولاً به صورت غیرقانونی و زیرزمینی تولید می‌شوند، بنابراین هیچ نظارتی بر روی تولید آن‌ها وجود ندارد.
در حال حاضر هیچ دارویی، چه شیمیایی و چه گیاهی، به طور صددرصد ترک اعتیاد را تضمین نمی‌کند. بنابراین افراد نباید فریب تبلیغات کاذب این داروها را بخورند.
برخی از داروهایی که به عنوان داروی گیاهی ترک اعتیاد در بازار موجود هستند، به صورت قرص، شربت، پودر و غیره عرضه می‌شوند.
این داروها اغلب خاصیت مسکن دارند و بسیاری از این داروها بوی گیاهی می‌دهند، اما ترکیبات اصلی آن‌ها شیمیایی است و فقط از گیاهانی مانند اسپند برای طعم و بو استفاده شده است.
در این داروها عصاره چندین گیاه را ترکیب کرده و به موادی مانند ترامادول یا متادون اضافه می‌کنند تا رنگ و بوی آن‌ها تغییر کند. معمولاً ترکیبات این داروها شامل موارد زیر است:
در روزهای اولیه مصرف این داروهای گیاهی، وضعیت فرد معتاد بهتر به نظر می‌رسد، اما به تدریج برای رسیدن دوباره به حالت خوب، باید میزان مصرف را افزایش دهد که این امر منجر به وابستگی و مشکلات جدی برای مصرف‌کننده می‌شود.
مصرف این داروها ممکن است به عوارض شدید و نامعلومی منجر شود و به دلیل عدم وجود ترکیبات مشخص و شناخته شده در این داروها، درمان عوارض آن‌ها بسیار دشوار است.
حتی به گفته پزشکی قانونی، میزان مرگ و میر ناشی از مصرف خودسرانه و غیراصولی داروهای غیرمجاز و تایید نشده برای ترک اعتیاد افزایش یافته است.
ترک اعتیاد به روش‌های غیر اصولی و با استفاده از داروهای گیاهی تقلبی نه تنها اعتیاد را درمان نمی‌کند، بلکه ممکن است عوارضی جدی به همراه داشته باشد. برخی از عوارض مصرف داروهای گیاهی برای ترک اعتیاد شامل موارد زیر است:
وابستگی و اعتیاد: این داروها نه تنها کمکی به ترک اعتیاد نمی‌کنند، بلکه وابستگی جدیدی ایجاد می‌کنند. برخی از این داروها ممکن است حاوی مورفین باشند، که باعث وابستگی شدید می‌شود و ترک آن‌ها زمان‌بر است.
یکی از این داروها، دیونین (اتیل مرفین)، که برخی از فروشندگان به عنوان معجزه‌گری برای ترک اعتیاد تبلیغ می‌کنند، وابستگی بیشتری ایجاد می‌کند و مصرف کننده مجبور است دوز آن را افزایش دهد.
بنابراین، ترک اعتیاد تنها با استفاده از داروهای گیاهی در خانه ممکن نیست و نیاز به پاکسازی جسمی و روانی تحت نظارت متخصصین مرکز ترک اعتیاد دارد.
عوارض روانی: افسردگی، اضطراب، پرخاشگری و بدبینی از عوارض شایع این داروها هستند. استفاده از داروهای گیاهی دست‌ساز و بدون مجوز می‌تواند منجر به توهم و اختلالات ذهنی شود.
به طور مثال، گیاه تاتوره که در عرفان سرخپوستی به عنوان گیاه توهم‌زا شناخته می‌شود، می‌تواند باعث توهم، نداشتن کنترل حرکات بدن، اختلالات تکلم و بینایی شود.
برخی فروشندگان از این گیاه به عنوان داروی ترک اعتیاد یاد می‌کنند و آن را به عنوان محرکی برای جبران ضعف و سستی بدن معرفی می‌کنند، که نه تنها اعتیاد را درمان نمی‌کند بلکه مشکلات دیگری نیز اضافه می‌کند.
اختلالات سیستم بدن و تداخل دارویی: مصرف داروهای گیاهی برای ترک اعتیاد می‌تواند منجر به اختلال در عملکرد سیستم کبدی، کلیوی، عصبی و قلبی عروقی شود. استفاده نادرست از این داروها همچنین، می‌تواند منجر به تداخل دارویی شود و عوارضی مانند خواب‌آلودگی، سرگیجه و دیگر مشکلات جسمی و روانی به دنبال داشته باشد.
برخی دیگر از عوارض این داروها شامل مشکلات گوارشی، زخم معده، اختلالات خلقی و رفتاری، کاهش حافظه است. در موارد وخیم، مصرف این داروهای گیاهی ممکن است به تشنج و حتی مرگ بیمار نیز منجر شوند.
انواع داروهای گیاهی برای ترک اعتیاد که در ایران رایج هستند به سه دسته تقسیم می‌شوند:
داروهای گیاهی دست‌ساز: استفاده از گیاهان دارویی دست‌ساز برای ترک اعتیاد به هیچ وجه توصیه نمی‌شود، زیرا هیچ نظارتی بر ترکیبات آن‌ها وجود ندارد. قرص یا کپسول فلفلی یا دوغی یکی از شناخته‌شده‌ترین داروهایی است که بدون مجوز در عطاری‌ها به فروش می‌رسد.
برخی از عوارض این دارو شامل، مسمومیت دارویی، سرگیجه، انسداد عروق، مشکلات تنفسی،بیماری‌های قلبی و عروقی است.علاوه بر عوارض مشابه سایر داروهای گیاهی، به دلیل داشتن مقدار زیادی فلفل به شدت به معده آسیب می‌زند و بر گوارش تأثیر منفی می‌گذارد.
داروهای گیاهی وارداتی: داروهای گیاهی وارداتی مانند دتای هندی یا دراگون که از خارج کشور وارد می‌شوند، اثرات جانبی شدیدی دارند.
قرص دتا حاوی ماده‌ای به نام میراگنین است که سبب سمیت کبد و مشکلات جدی در عملکرد کلیه و سیستم عصبی می‌شود و به شدت اعتیادآور است. عطاری‌ها معمولاً دتای هندی دست‌ساز به فروش می‌رسانند که تبعات جسمی و روانی شدیدی دارد.
گیاهان دارویی: گیاهان دارویی مانند اسپند، زنجبیل، تاتوره سیاه، علف چای، گل ساعتی، سنبل الطیب، دم کرده زرشک و بید، زنیان، بادرنجبویه، جوی دو سر و گیاه جدوار که برای ترک عرضه می‌شوند نیز اثرات جانبی خود را دارند.
به عنوان مثال، اسپند سمیت بالایی دارد و جویدن یا بلعیدن آن می‌تواند ضربان قلب را کند کرده و مصرف خودسرانه آن منجر به مرگ شود.
برخی از داروهای گیاهی ترک اعتیاد مانند دتوکسین، قرص داتورین، کپسول اوپیکیور (حب الشفا سابق)، کپسول رها گل دارو و شربت رها گل دارو در داروخانه‌ها موجود هستند، اما برخلاف تبلیغات مثبت این داروها و ادعای کم‌عارضه بودنشان، باید توجه داشت که مصرف هر نوع قرص ضد درد، چه شیمیایی و چه گیاهی، برای ترک اعتیاد از چاله به چاه افتادن است.
تمامی داروهای ترک اعتیادی که در داروخانه‌ها و عطاری‌ها به فروش می‌رسند حاوی مواد اعتیادآور هستند. این روش‌ها بی‌فایده بوده و فرد را از مسیر صحیح ترک اعتیاد دور می‌کنند.
کپسول‌ها و داروهای گیاهی ترک اعتیاد، گیاهانی با خواص درمان اعتیاد نیستند، بلکه این تبلیغات سودجویانه برای فروش داروهای تقلبی هستند. مصرف داروهای گیاهی ترک اعتیاد از نظر پزشکان روشی غیر علمی و رد شده است و مصرف خودسرانه داروها، چه شیمیایی و چه گیاهی، عوارض جبران‌ناپذیری به همراه دارد.
این داروها اثربخشی لازم برای ترک اعتیاد را ندارند و موجب دلسردی و ناامیدی فرد بیمار می‌شوند، و مسیر ترک اعتیاد را دشوارتر می‌کنند.
بهترین و اصولی‌ترین روش ترک اعتیاد، مراجعه به کلینیک و استفاده از نظرات پزشکان و متخصصان مجرب است. در این صورت، بیماران به صورت برنامه‌ریزی شده و اصولی اعتیاد خود را ترک می‌کنند و عوارض کمتری خواهند داشت.
ترک اعتیاد فرآیندی چند جانبه است که علاوه بر پاکسازی جسم از مواد مخدر، نیاز به پاکسازی روان دارد. یک کلینیک معتبر ترک اعتیاد با مشاوره روان‌شناسی و تجویز داروهای مجاز، می‌تواند به فرد کمک کند تا اعتیاد خود را ترک کند و علائم ترک را مدیریت کند.
ترک اعتیاد به روش‌های غیراستاندارد و بدون نظارت پزشک نتیجه‌بخش نیست و انگیزه فرد برای ترک را از بین می‌برد.
