تریاک (opium) یکی از قدیمی‌ترین مواد مخدر اعتیادآور است که در طب سنتی برای درمان برخی بیماری‌ها استفاده می‌شده است. امروزه به دلیل دسترسی آسان و قیمت ارزان، اعتیاد به تریاک به یک مشکل جدی تبدیل شده است.
تریاک ماده‌ای قهوه‌ای متمایل به سیاه است که از عصاره خشک‌شده گل خشخاش به دست می‌آید. و به دلیل اثرات آرام‌بخش و تسکین‌دهنده‌اش، به سرعت منجر به وابستگی شدید می‌شود که نیاز به درمان و حمایت حرفه‌ای دارد.
این ماده به شکل خوراکی یا استنشاقی و با ابزارهای مختلف مصرف می‌شود و زیرمجموعه‌ای از مواد اعتیادآور افیونی محسوب می‌شود. تریاک حاوی آلکالوئیدهایی مانند مورفین، کدئین و تبائین است که در تولید مواد مخدر کاربرد دارند.
تریاک بیش از ۱۲ درصد مورفین دارد که یک آلکالوئید اپیوئید است. مصرف طولانی‌مدت مورفین باعث افزایش مقاومت بدن و در نتیجه اعتیاد می‌شود. مورفین با تأثیر بر مغز و کاهش مقاومت سیستم ایمنی بدن، عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت ایجاد می‌کند.
اثرات تریاک بین ۸ تا ۱۲ ساعت در بدن باقی می‌ماند و میزان تأثیر آن به مقدار مصرف و شرایط جسمی فرد بستگی دارد. مصرف مداوم تریاک باعث ایجاد مقاومت بدن و اعتیاد می‌شود.
استفاده از این ماده افیونی در طب سنتی برای درمان برخی بیماری‌ها سابقه طولانی دارد و همین امر باعث ایجاد برخی باورهای نادرست و گاهی خطرناک شده است. رایج‌ترین باورهای غلط درباره تریاک عبارتنداز:
تریاک و درمان کبد چرب و بیماری‌های کبدی: تریاک به هیچ وجه در درمان کبد چرب مؤثر نیست. متأسفانه، این باور نادرست باعث شده بسیاری از افراد به اعتیاد گرفتار شوند. تحقیقات نشان داده است که اعتیاد به تریاک در افراد مبتلا به کبد چرب نه تنها بیماری را تشدید می‌کند، بلکه خطر بروز انواع سرطان‌ها را نیز افزایش می‌دهد.
تریاک و تقویت قوای جنسی: مصرف تریاک به دلیل خاصیت کندکنندگی، در ابتدا ارگاسم را به تأخیر می‌اندازد. اما با ادامه مصرف، تعادل هورمون‌های جنسی را بر هم زده و باعث کاهش میل جنسی، اختلال در نعوظ مردان و بی‌نظمی در قاعدگی زنان می‌شود. همچنین، سوءمصرف طولانی‌مدت مواد افیونی می‌تواند به سیستم تولیدمثل مردان آسیب برساند و لقاح را دشوارتر کرده و میانگین تراکم، تحرک و مورفولوژی طبیعی اسپرم را کاهش دهد.
مصرف تفریحی تریاک منجر به اعتیاد نمی‌شود: واضح است که هیچ‌کس با هدف معتاد شدن به مصرف مواد مخدر نمی‌پردازد. در بیشتر موارد، افراد به صورت تفریحی و با نیت سرگرمی، مصرف تریاک را آغاز می‌کنند. اما به مرور زمان، دفعات مصرف افزایش یافته و فاصله زمانی بین مصرف‌ها کاهش می‌یابد. در این شرایط، مصرف تریاک دیگر محدود به تعطیلات یا جمع دوستان نمی‌شود و به اعتیاد منجر می‌گردد.
مفید بودن تریاک برای بیماران دیابت: مصرف تریاک نه تنها دیابت را کنترل نمی‌کند، بلکه با جلوگیری از ترشح انسولین از پانکراس، می‌تواند علائم دیابت را تشدید کند. بنابراین، این باور که تریاک برای بیماران دیابتی مفید است، کاملاً نادرست است.
مفید بودن تریاک برای بیماران قلبی: مصرف تریاک به عنوان یک مسکن قوی، درک درد را کاهش داده و آستانه تحمل درد را افزایش می‌دهد. این امر ممکن است خطر بیماری‌های دیگر مانند ناراحتی‌های قلبی-عروقی یا آپاندیسیت را افزایش دهد، زیرا فرد متوجه درد در بدن خود نمی‌شود و برای یافتن مشکل و درمان آن اقدامی نمی‌کند. در نتیجه، ممکن است به طور ناگهانی دچار عارضه‌هایی مانند سکته یا ایست قلبی شود.
افزایش تمرکز با تریاک: یکی از علائم اصلی مصرف تریاک، تجربه گیجی و منگی است، بنابراین این ماده به هیچ وجه باعث افزایش تمرکز نمی‌شود. طبیعت گیاه خشخاش یا تریاک، ایجاد حس سرخوشی، رخوت و تمایل به چرت زدن است.
تریاک و فراموشی غم و رنج: مصرف تریاک در ابتدا باعث ایجاد احساس شادی و نشاط می‌شود، اما این اثرات کوتاه‌مدت بوده و تأثیر قابل توجهی در تسکین یا فراموشی درد و غم ندارند.
تریاک مسکنی مؤثر با عوارض کم: تریاک با افزایش اندورفین در بدن، حس درد را کاهش می‌دهد و تسکین می‌بخشد. اما با بالا بردن آستانه درد، درک دردهای هشداردهنده را نیز از بین می‌برد. مسکن‌های دارویی تحت شرایط و نظارت‌های خاص استفاده می‌شوند، هرچند ممکن است سوءمصرف آن‌ها نیز به وابستگی منجر شود.
این باورهای غلط درباره تریاک می‌توانند مشکلات جدی ایجاد کنند. این باورها ممکن است افراد را به مصرف تریاک ترغیب کنند، که می‌تواند به اعتیاد، مشکلات جسمی و روانی، و حتی مرگ منجر شود.
مصرف تریاک می‌تواند بیماری‌های موجود را تشدید کند، عملکرد سیستم ایمنی بدن را کاهش دهد، و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، کبدی و سرطان را افزایش دهد.
همچنین، مصرف طولانی‌مدت تریاک می‌تواند مشکلات اجتماعی و اقتصادی ایجاد کند، زیرا افراد معتاد ممکن است توانایی کار و تأمین نیازهای خود و خانواده‌شان را از دست بدهند.
این باورها می‌توانند به شدت زندگی فرد و اطرافیانش را تحت تأثیر قرار داده و آسیب‌های جدی وارد کنند. بنابراین، آگاهی‌رسانی و آموزش صحیح در این زمینه ضروری است.
