این باورها مجموعه‌ای از تصورات و نگرش‌های غیرواقعی هستند که فرد نسبت به خود، جامعه یا مواد مخدر دارد. این نگرش‌ها به فرد القا می‌کنند که مصرف مواد مخدر تأثیر منفی قابل‌توجهی بر زندگی او نخواهد داشت، و همین امر باعث می‌شود که بدون نگرانی، به مصرف ادامه دهد.
علاوه بر عوامل مختلفی که افراد را به سمت اعتیاد سوق می‌دهند، این باورهای می‌توانند افراد را به مصرف مواد مخدر و رفتارهای پرخطر تشویق کنند. این باورها شامل موارد زیر هستند:
کمبود آگاهی و اطلاعات صحیح یکی از عواملی است که می‌تواند به گسترش اعتیاد در میان افراد کمک کند. بسیاری از افراد بدون داشتن دانش کافی و تنها با اتکا به شنیده‌های خود از دوستان یا نزدیکان مصرف‌کننده، ممکن است به باورهای نادرستی درباره مواد مخدر برسند. این مسئله در زمینه اعتیاد بسیار خطرناک است و می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد. تعدادی از باورهای نادرست و غیرمنطقی مرتبط با اعتیاد به شرح زیر است:
کنترل مصرف و جلوگیری از اعتیاد: بسیاری معتقدند که کنترل مصرف مانع از اعتیاد می‌شود، اما میل درونی، وسوسه و اشتغال ذهنی برای مصرف حتی در فاصله‌های طولانی نیز نشانه اعتیاد است.
مواد محرک اعتیادآور نیستند: برخلاف باور عمومی، موادی مانند شیشه و حشیش وابستگی روانی شدیدی ایجاد می‌کنند و ترک آنها به درمان طولانی‌تری نیاز دارد.
چهره معتادان مشخص است: تنها درصد کمی از معتادان ظاهر کاملاً تخریب‌شده دارند و بسیاری از آنها از نظر ظاهری شبیه افراد عادی هستند.
ترک اعتیاد آسان است: ترک اعتیاد ممکن است، اما به درمان مداوم، دارودرمانی و روان‌درمانی نیاز دارد. احتمال بازگشت به مصرف نیز بالاست.
می‌دانم چه مقدار مصرف کنم که معتاد نشوم: این باور غلط است، زیرا ویژگی‌های جسمانی و روانی افراد متفاوت است و اولین تجربه‌ها می‌تواند باعث وابستگی شود.
مواد مخدر درمان بیماری‌هاست: تصور اینکه موادی مانند تریاک برای درمان فشار خون یا بیماری‌های دیگر مفید است، اشتباه است و مصرف طولانی‌مدت آن عوارض جبران‌ناپذیری دارد.
افراد تحصیل‌کرده معتاد نمی‌شوند: اعتیاد ناشی از کمبود مهارت‌های زندگی و مشکلات زمینه‌ای است و افراد با تحصیلات بالا نیز ممکن است دچار آن شوند.
اعتیاد در ورزشکاران وجود ندارد: اگرچه ورزش با اعتیاد مقابله می‌کند، اما غلبه بر اعتیاد بیشتر به هوش و دانش نیاز دارد. درمان ورزشکاران مبتلا به اعتیاد دشوارتر از افراد عادی است.
دوستان مصرف‌کننده تأثیری بر افراد سالم ندارند: فشار اجتماعی از سوی دوستان مصرف‌کننده می‌تواند افراد سالم را نیز به تدریج به مصرف مواد سوق دهد، حتی اگر خود متوجه این تأثیر نشوند.
مواد مخدر فقط از سوی افراد خطرناک تعارف می‌شود: در بیشتر مواقع، مواد از طرف دوستان یا نزدیکانی که مورد علاقه و اعتماد فرد هستند پیشنهاد می‌شود.
معتادان شغل یا جایگاه اجتماعی ندارند: بسیاری از معتادان شاغل هستند و اعتیاد مختص افراد بیکار نیست. عوامل فردی و بیماری‌های زمینه‌ای نقش مهم‌تری در ابتلا دارند.
معتادان بی‌سواد و از اقشار کم‌درآمد هستند: اعتیاد محدود به گروه یا طبقه اجتماعی خاصی نیست و می‌تواند افراد از هر طبقه‌ای را که از خطرات آگاه نباشند، گرفتار کند.
قلیان و سیگار ارتباطی با اعتیاد ندارند: مصرف قلیان و سیگار با احتمال بالای اعتیاد همراه است و بسیاری از معتادان سیگار مصرف می‌کنند.
مصرف مواد برای آرامش مشکلی ندارد: استفاده از مواد به عنوان آرام‌بخش نشان‌دهنده ضعف در کنترل فرد است و احتمال اعتیاد را افزایش می‌دهد.
مواد اختلالات جنسی را درمان می‌کنند: مواد ممکن است تمرکز اولیه را افزایش دهند، اما در طولانی‌مدت عوارض جدی و جبران‌ناپذیری در عملکرد جنسی ایجاد می‌کنند.
مواد توان و انرژی را افزایش می‌دهند: مواد محرک انرژی بدن را پیش‌خور می‌کنند، و پس از مدت کوتاهی منجر به افت انرژی شدید و احساس خستگی مداوم می‌شوند.
مواد محرک چربی‌سوز هستند: کاهش وزن ناشی از مصرف موادی مانند شیشه به دلیل کاهش اشتها و تحلیل کلی بافت‌های بدن است، نه سوختن چربی. این نوع لاغری غیرطبیعی و مضر است.
دیگران مسئول اعتیاد فرد هستند، نه خود او: یکی از ویژگی‌های افراد مبتلا به اعتیاد، تمایل به سرزنش دیگران و نسبت دادن مشکلات خود به عوامل خارجی است. این طرز فکر مانع از پذیرش مسئولیت و کاهش احتمال درمان می‌شود، زیرا کنترل عوامل بیرونی دشوار است.
بدون مصرف مواد از چیزی لذت نمی‌برند: لذت بردن از زندگی سالم و شرایط مثبت یک مهارت است. افراد مبتلا به اعتیاد اغلب این توانایی را باور ندارند و برای بهبود وضعیت خود تلاش نمی‌کنند.
همه مصرف‌کننده هستند: بسیاری از افراد معتاد برای کاهش احساس گناه، دیگران را متهم کرده و تلاش می‌کنند با محکوم کردن دیگران، مسئولیت رفتار خود را توجیه کنند.
مصرف مواد اعتماد به نفس را افزایش می‌دهد: احساس خودکم‌بینی ممکن است افراد را به مصرف مواد سوق دهد تا حس قدرت کاذب ایجاد کنند. این اعتمادبه‌نفس موقت، وابستگی به مواد را افزایش داده و درمان را دشوارتر می‌کند.
داروها اعتیادآور نیستند: برخی داروهای پزشکی مانند دیفنوکسیلات، ترامادول و ریتالین می‌توانند اعتیاد شدیدی ایجاد کنند. بسیاری از افراد به دلیل ماهیت پزشکی این داروها، آنها را بی‌خطر می‌دانند، اما ترک این داروها ممکن است حتی از مواد مخدر خطرناک‌تر باشد.
فقط یک بار امتحان می‌کنم: این باور اشتباه، نقطه شروع بسیاری از مبتلایان به اعتیاد بوده است. افراد خطرات مواد را جدی نمی‌گیرند و با امتحان کردن، خود را در معرض عواقب جبران‌ناپذیر قرار می‌دهند.
برای بهتر درس خواندن و کار کردن مواد مصرف می‌کنم: برخی افراد برای افزایش تمرکز یا توانایی کاری به مواد روی می‌آورند. این مواد توان و انرژی آینده فرد را مصرف کرده و او را به یک چرخه معیوب از مصرف و خستگی مفرط وارد می‌کنند که در نهایت به اعتیاد منجر می‌شود.
بعضی معتادان بدون مشکل به زندگی ادامه می‌دهند: برخی افراد گمان می‌کنند مصرف مواد هیچ عارضه‌ای ندارد و معتادانی وجود دارند که بدون مشکل به مصرف ادامه می‌دهند. اما واقعیت این است که مصرف مواد هیچ‌گاه شرایط فرد را بهبود نمی‌بخشد و در نهایت باعث بروز مشکلات جدی می‌شود. هیچ تحقیق علمی نیز نشان نداده که مصرف مواد برای انسان مفید باشد.
اعتیاد برای برخی مناسب است و برای برخی دیگر نه: شرایط جسمانی، نوع ماده مصرفی و مدت زمان مصرف، شدت آسیب‌ها را تعیین می‌کند. از روی ظاهر افراد نمی‌توان درباره تأثیر مواد بر آنها قضاوت کرد.
کمبود سرگرمی دلیل مصرف مواد است: مصرف مواد جایگزین سرگرمی نیست، بلکه خطری جدی است. حتی یک بار مصرف مواد می‌تواند پیامدهای ناگواری به همراه داشته باشد.
مصرف تفریحی به اعتیاد منجر نمی‌شود: این باور ناشی از ناآگاهی درباره اعتیاد است. بسیاری از افراد معتاد با همین تصور اشتباه شروع کرده‌اند. مواد با تحریک بخش لذت در مغز، تمایل به مصرف را افزایش می‌دهند و به وابستگی منجر می‌شوند.
مواد فقط شامل مخدرها است: مواد شامل افیون‌ها، محرک‌ها، توهم‌زاها، نیروزاها و حتی مواد استنشاقی است. تمامی این موارد می‌توانند اعتیادآور باشند.
مواد محرک و توهم‌زا آسیب کمتری نسبت به مواد سنتی دارند: مصرف مواد محرک و توهم‌زا خسارات شدید جسمانی و روانی به همراه دارد و به هیچ وجه بی‌خطر نیست.
مواد خالص و مرغوب بی‌ضرر است: تمامی مواد، صرف‌نظر از کیفیت و خلوص، اعتیادآور و خطرناک هستند.
مصرف مواد برای درمان بیماری‌ها مفید است: هیچ تحقیقی در یک قرن گذشته تأثیر درمانی مواد را تأیید نکرده است.
مواد تفکر را بهبود می‌بخشند: عوارض جسمانی و روانی مصرف مواد باعث بروز مشکلات متعددی می‌شود. این باور اشتباه توسط سوداگران مواد برای جذب مشتری مطرح شده است. خواب مناسب، تغذیه خوب و داشتن هدف، به بهبود عملکرد ذهن کمک می‌کنند.
مواد خلاقیت را افزایش می‌دهند: مصرف مواد توهم‌زا تنها توهم ایجاد می‌کند، نه خلاقیت. خلاقیت با مطالعه، تمرین و پرورش ذهن به دست می‌آید.
ماری‌جوانا اعتیادآور نیست: ماری‌جوانا نه تنها اعتیادآور است، بلکه اثرات منفی شدیدی بر مغز مانند توهم‌زایی و جنون به جا می‌گذارد.
